НАРТЛА! МАЛКЪАР - КЪАРАЧАЙ НАРТ ЭПОС
НАРТЫ! ГЕРОИЧЕСКИЙ ЭПОС БАЛКАРЦЕВ И КАРАЧАЕВЦЕВ
ТЕКСТЫ
IV. ДЕБЕТ — АЛАУГАН — КЪАРАШАУАЙ
Къартланы айтханларына кёре, Къарашауай, кесини нарт нёгерлери бла бирге,
Кёп кере жортуууллада болгъанды,
Кёп къыйынлыкъгъа тюбегенди,
Эмегенле бла сермешгенди,
Аланы хорлап келгенди.
5 Кесини игилиги бла, батырлыгъы бла
Нартланы бек игилеринден
Бирине тергелгенди.
Ол хар бир тюрлю къыйынлыкъдан да
Хорлап чыкъгъанды.
10 Эмегенле нартладан къарыулу болсала да,
Ол аланы хорлап тургъанды.
Ала бла кюреше кетип,
Аланы барын да къыргъанды.
Ол нарт эллеге, нарт жерлеге чапхан жаула бла да кюрешип келгенди.
Хапаргъа кёре, жылланы биринде: «Къыбылама жанындан нарт жерлеге жаула киргендиле»,— деп къуугъун келгенди. Нартла алагъа къажау атланнгандыла. Къарашауай да ала бла болгъанды.
Жауланы излей, айлана-жюрюй баргъанда, Къарашауай, къалай эсе да, нёгерлеринден айырылгъанды. Бара барып Доммайлы башы таулада, чаука сюрюуча, кёп санлы бир затланы эслеп, ала таба баргъанды. Барса, ала уа ол хапарлары чыкъгъан жаула болгъандыла.
Къарашауай бла аланы арасында уруш башланнганды. Ол аланы кёбюсюн къыргъанды, къалгъанлары къачып тебиргендиле, ол да аланы ызларындан къуугъанды.
Ол аланы ызларындан къуууп баргъан заманда, Гемуда бир таудан бир таугъа секиргенди. Ол секирип, бирси таудан жерге тюшгенинде, ал аягъы бла уллу къара жассы ташны басханды. Гемуда асьтры залимден, кючю бла келип ташха тийгенинде, аны ал аягъы ташха батханды. Ол аны тартып, андан чыгъаргъандан сора, аны туякъ ызы ташда къалгъанды, аны себепли ол ташха «Къарашауайны Гемудасыны ташы» дейдиле. Ол бусагъатда да Доммайлы деген къышлыкъда турады. Къарашауай, жауланы ызларындан жетип, аланы къырып бошап, Минги тау таба кетгенди.
Къарашауай да, Гемуда да ёлмегендиле, саудула деп, хапар алайды. Айтыугъа кёре, ала Минги тауну тийресинде жашайдыла. «Къарашауай ары нек баргъанды?»— десегиз а, ол сабий заманында Минги тауну бугъейлери анга эмчек болуп, ол аланы эмип ёсгени ючюн баргъанды. Къайда, къалай айланса да, къартайып тебиресе, адам туугъан, ёсген жериге тартынады, дейдиле.
Айтыугъа кёре, Минги тауну тёппесинде, бугъейле ичинде дарман шаудан барды. Жайны чиллесинде аны тёгерегинде кём-кёк кардык чыгъады. Ол кезиуде Гемуда ол шауданнга барып, андан ичип, аны тёгерегинде отлап, бир къауум кюн турады. Сора андан кете тебирегенинде, ол дарман суудан элтип, къарашауайгъа да ичиреди. Алай бла, ала экиси да, къарт болмай, не ёлмей, Минги тауну тийресинде жашайдыла.
| 
bogatyrewa75 
