НАРТЛА! МАЛКЪАР - КЪАРАЧАЙ НАРТ ЭПОС
НАРТЫ! ГЕРОИЧЕСКИЙ ЭПОС БАЛКАРЦЕВ И КАРАЧАЕВЦЕВ
ТЕКСТЫ
III. СОСУРУКЪ/СОСУРКЪА
Эй, нарт батырлары да жортууулгъа чыкъдыла, ой, чыкъдыла,
Ала да жолда отсуз, къуусуз къалдыла, ой, къалдыла.
Сосурукъ да ол жыйында болгъанды, ой, болгъанды.
— Бир от алып келейим, — деп, ол да жортханды, ой, жортханды.
5 Эй, узакъ къарап от жарыкъла кёргенди, ой, кёргенди,
Атын буруп а, от жарыкъгъа тебирегенди, ой, тебирегенди.
Атдан тюшмей, от кесеуню алгъанды, ой алгъанды,
Атын буруп а, ол да ызына тебирегенди, ой, тебирегенди.
Эмеген а, уянып, узалгъанды, ой, узалгъанды,
10 Чабып баргъан, нарт батырны аты бла къолгъа алгъанды, ой, алгъанды.
Сейир этди: «Кимсе, къайдан келгенсе, ой, келгенсе?
Мени юйюме къалай бла киргенсе?»
— Нарт батырла жортууулгъа чыкъгъанек, ой, чыкъгъанек,
Узакъ жолда отсуз, къуусуз къалгъанек, ой, къалгъанек.
15 Кенгден къарап, от жарыкъны кёргенем, ой, кёргенем,
Отсуз къалып, от алыргъа келгенем, ой, келгенем.
— Нартла ичинде Сосурукъ деп а бармыды, ой, бармыды,
Аны оюнларындан не билесе, ой, билесе? — деп соргъанды.
— Айхай да барды, уста таныйма аны, ой, таныйма,
20 Аны оюнларындан санга кереклисин айтайым а, ой, айтайым.
Бир оюну олду: мен къаягъа миниучем, ой, миниучем,
къаяланы юсюне, ой, оюучем, ой, оюучем.
Ол ырбында къаяланы сакълаучу эди, ой, сакълаучу эди,
Башы бла уруп артха аудуруучу эди, ой, аудуруучу эди.
25 Эмеген: «Хайда, сора бир кёрейик!» — дегенди, ой, дегенди,
Нарт Сосурукъ тау башына миннгенди, ой, миннгенди.
Эмегеннге къаяланы оюп ийгенди, ой, ийгенди,
Мангылайы бла уруп ташланы, ой ташланы,
Жангыз бирин да жерге жибермей къайтарды, ой, къайтарды.
30 Ташла, къушла кибик, учуп, тау башына чыкъдыла, ой, чыкъдыла.
Сосурукъну башы бла аудула, ой, аудула.
Эмеген Сосурукъну бирси оюнун соргъанды, ой, соргъанды.
— Ол а, — дегенд, — къыш чилледе къамиш кёлге кирирсе, ой, кирирсе,
Башынгдан энишге суу тюбюнде беш кюн турурса, ой, турурса.
35 Кёл бузласа, аны жарып чыгъарса, ой, чыгъарса.
Деу эмеген кёл ичине киргенди, ой, киргенди.
Андан чыкъмай беш кюн бла беш кечени тургъанды, ой, тургъанды,
Сууукъ келип, къамиш кёлю бузлагъанды, ой, бузлагъанды.
Деу эмеген силкинди, къымылдады, болмады, ой, болмады,
40 Къысыр бузгъа къарыуу жеталмады, ой, жеталмады.
— Ой, адам улу, бу жол а болалмайма, ой, болалмайма,
Эй, бу оюннга арталлы да кюч эталмайма, ой, эталмайма!
— Айхай, эмеген, Сосурукъ деген менме, ой, менме.
Энди уруп башынгы кетереме, ой, кетереме!
45 Эмегенни бойнундан сермегенди, ой, сермегенди,
Башын кесип, от алып, ызына кетгенди, ой, кетгенди.
|