Пятница, 29.03.2024, 13:19

Карачаевцы и балкарцы

Аслан ач да тюлкю токъ.
Полезные ссылки
  • Архыз 24Круглосуточный информационный телеканал
  • ЭльбрусоидФонд содействия развитию карачаево-балкарской молодежи
  • КъарачайСайт республиканской газеты «Карачай»
  • ILMU.SU Об аланах, скифах и иных древних народах, оказавших влияние на этногенез народов Северного Кавказа
Последние комментарии
04.01.2024 | 17:10 | Единая символика алан
Тут кто то про черкесов пишет и кипчаков не зная наверняка что черкесы были Кипчаками а адыги рабами кипчаков черкесов.
26.10.2023 | 15:14 | «Сборная команда Балкарии»… в Киргизии
Напишите на электронный адрес amb_76@mail.ru
25.08.2023 | 19:07 | 4. АРИУ САТАНАЙ
Аланская (осетинская) княжна Шатана, выданная за правителя древнеармянского Урарту (3 век до новой эры), в знак примирения после длительной войны, которую вела против армян коалиция кавказских племен, с аланами во главе.
25.08.2023 | 19:03 | 4. АРИУ САТАНАЙ
Далеко прославлена мудростью и красотой прекрасная обур Сатанай-бийче!
25.08.2023 | 10:56 | 13. ЁРЮЗМЕК БЛА ФУКНУ КЮРЕШЛЕРИ
Ёрюзмек - нартланы атасы!
14.08.2023 | 12:16 | 48. СОСУРУК В ИГРЕ С КОЛЕСОМ
Балкарцы и карачаевцы - самые гуманные на всем Кавказе! Только у них Сосрук исцеляется и снова становится первым из нартов!
05.08.2023 | 12:27 | 6. ЁРЮЗМЕКНИ ТУУГЪАНЫ
Нартны бий нарт Ёрюзмек!
05.08.2023 | 12:14 | 6. РОЖДЕНИЕ ЁРЮЗМЕКА
Величественно!
30.06.2023 | 17:54 | КАРАЧАЙ И БАЛКАРИЯ В РУССКО-КАВКАЗСКОЙ ВОЙНЕ
Некоторые кабардинцы ошибаются утверждая, что Кучук Каншаов и Нашхо Мамишев были кабардинцами. Нет, оба они балкарцы. Потомки Нашхо окабардинились, но самого Нашхо это не делает кабардинцем. Потомки сами свидетельствовали о своём происхождении от таубиев.
17.05.2023 | 08:45 | Единая символика алан
К текмету вы не имеете ни малейшего отношения...

Статьи

Главная » Статьи » Материалы библиотеки » Общие 1

36. СОСУРУКЪ БЛА ЭМЕГЕН
НАРТЛА! МАЛКЪАР - КЪАРАЧАЙ НАРТ ЭПОС
НАРТЫ! ГЕРОИЧЕСКИЙ ЭПОС БАЛКАРЦЕВ И КАРАЧАЕВЦЕВ

ТЕКСТЫ

III. СОСУРУКЪ/СОСУРКЪА
Нарт батырла жортууулгъа чыкъдыла,
Ала жолда отсуз, къуусуз къалдыла.

Сосурукъ да ол жыйында болгъанды.
— Бир от алып келейим, — деп жортханды.

5 Бир дорбунда от жарыкъны кёргенди,
Жукълап тургъан эмегенни эслегенди.

Ат юсюнден узалды кесеуюне,
Жинки тюшдю эмегенни кёзюне.

Жукъусурагъан эмеген узалды,
10 Сосурукъну, атны да къолгъа алды.

Аланы эмеген кёзюне салды,
Сосурукъ кюрешди, андан чыгъалмады.

Деу эмеген жукъ да сезмей жукълайды,
Кёзюнден а от жилтинле чартлайды.

15 Бир заманда, ол, уянып, сюелди.
Кёз ичиндеги атлыны сермеди.

Сейир болду: «Кимсе, къайдан келгенсе?
Мени кёзюме уа къалай тюшгенсе?»

— Биз, — дегенди, — нартла, чыкъгъанек жолгъа.
20 Отсуз къалып, келгенме от алыргъа.

Сен а сермеп кёз ичинге салгъанса,
Уяннгынчы барамталап къойгъанса.

— Сизде, — дегенди, — Сосурукъ деп бармыды,
Аны оюнларындан билемисе?

25 — Айхай, барды, уста таныйма аны,
Кёп кёргенме ол этген оюнланы.

— Сора айтчы, оюнлары кёпмюдюле?
— Оюнларын айтсам а, бек кючдюле,
Алай санга кереклиси ючдюле.

30 Бири буду: мен таугъа чыгъыучу эдим,
Уллу къаяланы оюп ийиучю эдим.

Ол ырбында къаяланы сакълаучеди,
Башы бла уруп, артха аудуруучеди.

Эмеген: «Хайда, сора, бир кёрейик!» — дегенди,
35 Нарт Сосурукъ тау башына миннгенди,
Эмегеннге къаяны оюп ийгенди.

Ол а, башы бла уруп ташланы,
Жангыз бирин да жибермей башлады.

Ташла, къушла кибик, учдула,
40 Сосурукъну тёппеси бла аудула.

— Аха, — дейди, — Сосурукъча ойнаймамы?
— Айхай, — деди, — андан да иги ойнайса.

— Экинчи оюну уа къалайды?— деп сорду.
— Ол а, — дегенд, — алтмыш сабан темирни

45 Отха салып, къып-къызыл къыздырады,
Жутады да, ызына чыгъарады.

— Ол да жарайд, жый да, къыздыр, хазыр эт,
Энди аны да бир кёрейик!— дегенд.

Сосурукъ темирле жыйып къыздыргъанд,
50 Сора эмегеннге: «Жут», — деп буюргъанд.

Деу эмеген темирлени жутханды,
Сууутуп, ызына чыгъаргъанды.

— Ай, бу уа нечик ахшы оюн эди,
Сууукъ къарным бир кесек жылынды!

55 Ючюнчюсю уа къаллай оюнд? — дегенди.
— Ол а, — дегенд, — къамиш кёлге кирирсе.

Баш токъмагъынг суудан тышында болур,
Къалгъанынг а суу тюбюнде турур.

Анд а, къыш чилледе, беш кюн ётдюрюрсе,
60 Кёл бузласа, къамиш бузну кётюрюрсе.
Сосурукъ да алай этип ойнаучед.

Деу эмеген къамиш кёлге киргенди,
Айтхан болжалына дери тёзгенди.

Къыш чилледе къамиш кёл бузлагъанды.
65 Сора эмеген тюбюнден кётюргенди,
Кёлню бузун чыкъыр-чыкъыр этдиргенди.

Ол заманда уа Сосурукъ къоркъгъанды:
— Жангылгъанма, энтда да беш кюн керекди, —

Деп, Сосурукъ эмегенни алдады,
70 Мондай эмеген да анга ийнанды.

Нарт Сосурукъ къамиш башланы ташыды,
Бузну жарылгъанларын да жашырды.

Сора Сосурукъ Тейриден тиледи:
— Беш жылны сууугъун беш кюннге эт! — деди.

75 Келди аллай бир сууукъ, ахырзаман,
Кёл бузлады, къатды ташдан да аман.

Сора айтды: «Ха, эмеген, силкинчи!»
Къымылдады, силкинди, болалмады,
Къысыр бузгъа милдеу да эталмады.

80 — Ай, медет а, адам улу, болалмайма,
Сосурукъну бу оюнун эталмайма!

— Къарт эмеген, Сосурукъ деген менме,
Энди уруп башынгы кетереме!

— Сен къаягъа чыгъа туруп, сезгенем,
85 Сен Сосурукъса деп, ишекли болгъанем!

Ай, байтамал! Энди кесмей къоймайса,
Сени сырпынынг эмегенни кесмейди.

Ал чачымы тюбюнде къылычымы,
Аны бла кесалырса башымы.

90 — Бу аман гадур хыйла этер, — деп къоркъгъанды,
Сосурукъ къазыкъ алып узалгъанды.

Къылыч къазыкъгъа секирип башлагъанды,
Жетген жерин кесип, юзюп ташлагъанды.

Кесе келип, къол тутумгъа жетгенди,
95 Сосурукъ да сермеп сабындан тутханды.

Эмегенни чачындан сермегенди,
Башын кесип, от алып кетгенди.
Категория: Общие 1 | Добавил: drxblack (21.11.2014)
Просмотров: 970 | Теги: 36. СОСУРУКЪ БЛА ЭМЕГЕН

Всего комментариев: 0
avatar