НАРТЛА! МАЛКЪАР - КЪАРАЧАЙ НАРТ ЭПОС
НАРТЫ! ГЕРОИЧЕСКИЙ ЭПОС БАЛКАРЦЕВ И КАРАЧАЕВЦЕВ

ТЕКСТЫ

II. ЁРЮЗМЕК БЛА САТАНАЙ

Беш къарындаш болгъанды бир нарт юйюрде — Ёрюзбий, Эльбуздукъ, Таубий, Тауас, Къарашауай. Ала Алауганны жашларыдыла. Мында, Ынчытты бла Ылгъыбасны арасында, Кёрюкле сыртында Къарашауайны къол тирмени да барды, дейдиле.

Ол беш къарындаш, Ёрюзмек бла жарашмай, аны ёлтюрюр а мал излейдиле, алай оноулашадыла: «Той этейик, Ёрюзмекни ары чакъырап, ичирип, кеф этип, ёлтюрейик», — деп. Адет бла аны тойгъа чакъырыргъа тамата жаш, Ёрюзбий барыргъа керек эди. Алай ол тилсиз болгъаны себепли, биргесине Къарашауай барады. Чакъырадыла.

Айтхан заманларына уллу той къурайдыла. Ёрюзмек да келип, арбазгъа кирип, атдан тюшеди, ат тизгинин а бермейди. Олтуртадыла Ёрюзмекни. Ашайдыла, ичедиле, жыр айтадыла. Ёрюзмек кеси да уста жырчы болгъанды.

Олтургъан заманда да бёрю тонун тешмей олтургъанды. Ол тон анга, не хыйла этселе да, билдирип, сездирип болгъанды. Бу жол да нартла аман къууум этгенлерин билдиргенди. Болса да, Ёрюзмек, жукъ да айтмай, берген сыраларын женгине къуюп турду.

Иче келгенлеринде, сора айтды нартлагъа: «Келигиз энди ат оюн къурайыкъ», — деп.

Атын келтиредиле. Той баргъан заманда Ёрюзбий, барып, Ёрюзмекни атыны айылларын кесген этген эди, былай бир азчыкъ тутуп турурча. Секирип минеди атына Ёрюзмек, оюн башланнганда уа сакъ ойнайды. Бир кесекден а бёрю тонуну женглери ол айылланы кесилген жерлерин тутуп къалгъандыла. Ёрюзмек да атын ёрге, энишге, ары да, бери да чапдырып, къызыу оюн кёрпозтдю. Аны атыны туякъ тюплеринден чартлагъан дуккулла адамланы къоркъута эдиле. Сора нартла, ол беш къарындаш, анга жукъ эталмазлыкъларын ангыладыла.