НАРТЛА! МАЛКЪАР - КЪАРАЧАЙ НАРТ ЭПОС
НАРТЫ! ГЕРОИЧЕСКИЙ ЭПОС БАЛКАРЦЕВ И КАРАЧАЕВЦЕВ
ТЕКСТЫ
II. ЁРЮЗМЕК БЛА САТАНАЙ
Фукну жашы, ёлмей, нартда къалгъанды,
Ёрюзмекни жояргъа оноу салгъанды,
Кеси кибик бир къауумну тапханды,
Уу ичирип, ёлтюрюр жол алгъанды.
5 Обур Сатанай аны сезген эди,
Ёрюзмекге айтып билдирген эди.
Богъурдагъын тешип, быргъы кийирди:
— Боза ичсенг, муну бла ич, — деди.
Ёрюзмекге барыргъа адам базмады.
10 Сабий Сосурукъ деди: «Мен барырма,
Тулпар Ёрюзмекни мен чыкъырырма,
Учагъыздан къулакъ, аякъ алырма».
Нартны сёзюн Ёрюзмекге бергенди,
Алф Ерюзмек нарт учагъа келгенди.
15 — Садакъ атып сынашайыкъ, — дегенди.
Демлешиуде уллу къоркъуу бергенди:
Аликлада темир чыпынны атханды,
Анга жалан аны огъу батханды.
Тартып огъун киши чыгъаралмады,
20 Жаш Сосурукъ а тартып алды,
Таплап, бюгюп бир жанына атды.
Деди Ёрюзмек: «Сырпынланы сынайыкъ».
Сора темир ёпке шишни чанчдыла.
Къызыл Фукну жашы болгъанд жыйында,
25 Ёрюзмек, анга къарап, айтханды:
— Фукну башын бу къылыч кетергенди,
Къылычымы аны азыу тиши кез этгенди.
Ёрюзмек шишни эки кеселеп алды,
Къылычын да, сылап, къынына салды.
30 Ёрюзмекни чакъыргъан элле тёрге,
Ол да унамады ёрге, ётерге.
Ахшы бозаны кеслери ичелле,
У улусу н а Ёрюзмекге берелле.
Бозаны ол быргъы бла бардырады,
35 Боза, саркъып, жерде кёл-кёл болады.
— Ерюзмек, эсирип, тюбюне сиеди, —
Деп, бир бёлек нарт ёлтюрюрге сюеледи.
Аман тилли Гиляхсыртанны чакъыртдыла,
Алгъыш аякъны анга узатдыла.
40 Гиляхсыртан былай алгъыш этеди:
— Къабан тишлини тишлери къайырылсын,
Къабан тишли гумулжукладан айырылсын!
Ёрюзмек да былай жууап береди:
— Эй, Аллах, къабан тиши къайырылмасын,
45 Къабан гумулжукъладан айырылмасын!—
Деп, ол эшикни къылычын бек салды,
Къылыч бла сермеп, башларын алады.
Деу Ёрюзмек адам къаннга батханды,
Сосурукъ, аны билип, кесин юйге атханды.
50 — Эй, къырды, — деп, кесин эшикге у рады,
Юйню къабыргъасын ёрге алады.
Ёрюзмекни жашчыкъ, къучакълап, алады,
Элтип барып, сууну ичине салады.
Къанын-къунун да, жуууп, тазалады,
55 Атха миндирип, юйюне ашырды.
Обур Сатанай сурады Ёрюзмекден:
— Не болдунг, не кёрдюнг сый-адетден?
— Ой, къой, бар эди анда бир къан ауузлу,
Уллу болса, болур ол бир тауушлукъ.
60 Сорду: «Ол къарындашынг болса, сюерменг?»
— Угъай. Онглу болсанг — къарындашды,
Онгсуз болсанг, — дегенди, — къанлы башды.
— Жашынг болса уа сюерменг? — дегенди.
— Айхай, аллай ырысхы къайда! — дегенди.
65 — Билемисе, ма ол сени жашынгды,
Къартлыгъынгда сен таяныр ташынгды.
|