АТА ЖУРТНУ ИЙНАКЪЛАП ... (Тыш къыраллада къарачай-малкъарлыланы назмулары)
С ЛЮБОВЬЮ К РОДИНЕ ОТЦОВ... (Сборник стихотворений авторов карачаево-балкарской диаспоры)
Биттирова Тамара Шамсудиновна
Сафийе Ёналан
Аппайланы Жемалны къызы Сафийе Башюйюкде туууп ёсгенди, анда мектепни да бошагъанды.
1981-чи жылда Сафийе якапынарчы жаш Нуруллах Ёналан бла юйюр къурагъандан бери анда жашайды. Юч къыз ёсдюргенди, энди уа уллу юйюрню тамалы болуп, къартлагъа, туудукълагъа да къарайды. Назмуланы жаш заманындан бери къурайды. Жазгъанларын Интернетде къарачай-малкъар сайтлада басмалайды. Сафийени тюрк тилинде жарашдыргъан лирика назмулары да бардыла.
Сафийени акъ назмулары бизни адабиятха жангы поэтика болумну келтиредиле, ала нарт сёзлеге тартадыла, нарт сёзюча, кертидиле, къысха эм терен оюмлудула.
* * *
Дуния деген кёзбауду
Ёлюм деген жашауну ачысыды,
Ажал деген къатыды
Къыйынлыкъны эшиклерин ачдыргъан.
Ёлюм деген алайды
Тюм жанланы эритген,
Ана бла баланы
Бир-бирине термилтген.
Бастырыкъланнган тюш кибик
Ёлюм ачысыны былай ачы
Болгъанын билмей эдим
Уллу АЛЛАХ буюргъанча.
Ажал деген къатыды
Болжалындан таймайды,
Учуп келип къонады
Тар мекямгъа жыяды.
Атам деген Жемалны
Сёлешдирмей тыяды...
Сафийе Адилоглу - бабама жазгъан илк шиирим
1989-1992 жж., Эскишехир
* * *
Мен сенден
Жолларыма тёгюллюк
Ариулукъ бла толу
Бир жашау тиледим.
Мен сенден
Кёл жарыкълыкъ,
Ариу сёзле айт деп, тиледим.
Къолумдан тут,
Кёзлеринг бла къарап,
Жюрегинг бла сынап,
Жангур дамлачыкъ
Къадарда
Сюймеклик истедим.
АЛЛАХдан да
Сени тиледим.
Накъырда
Кёкдеги жулдузчукъла
Экибизге сукъланып къарай эдиле.
- Болушайыкъ сизге,
- Жулдузчукъну бири.
Къайры тёнгереп барады?
Ол бирчиклеге къошулады.
Халал жюреклим,
Къайдаса дейди,
- Излейме сени.
Быллай бир нек термилтесе,
Сен къайры барсанг,
Мен да ары барлыкъма.
Тагъыл артыма,
Мен санга уа
Кёкдеги жулдузчугъум,
Жан дарманчыгъым,
Дерикме.
Жюрегим сюйгенди сени,
Алып кетейим,
Анама келин этейим.
Ийнан, кесинги манга
Бир бек сюйдюрдюнг.
Сени сакълайма,
Тансыкълайма
Келсенг, нечик иги болур эди дуниям,
Жулдузлагъа ёрлер эдим.
Халал жюреклим.
* * *
Кёк мийикди, - миналмайма
Жер къатыды, - киралмайма
Сюймеклигим бек теренди
Санга айталмайма,
Жазаргъа да уялмайма,
Жерни тюбюне да киралмайма.
Мени къолум тылы болсун,
Жюрегимде мылы болсун,
Айтхан сёзюм жарыкъ болсун,
Мени бла оноулашма,
Сюйгеним, мени бла да даулашма!..
* * *
Аллах айтханы къадар жашарса,
жерни тартханы къадар ауурса,
кесинге сый берилгени къадар сыйлыса
ариу сёз айтханынг къадар къууандырырса,
Осал айтсанг, кесинг къыйналырса
адамланы сюйгенинг къадар игисе,
жашап нефес алгъанынг къадар жашарса
аурумасанг, жашаялгъанынг къадар жашарса.
Кюле билгенинг къадар умутлуса
къыйналып жылаялгъанынг къадар кюлаллыкъса
кесинге къараялгъанынг къадар ариуса,
кишини къыйнамай жашаялгъанын къадар
жашарса - мынга да хаят дейле ...
* * *
Юйге къонакъ келсе, аш керек
ашдан алгъа кёз-къаш керек
кеси къонакъ сюймеген
къонакъны ала билмез.
Къыйналгъан юйге да къонакъ болма
барсанг да, кече къалма
къонакъ юсюне да къонакъ болуп барма
тургъан юйюн уюмлу болсун,
тургъан жеринг эркин болсун!
къонакъ келсе, эт бишир
эт бишмесе да, бет бишсин,
къонакъ келген юй жарыкъ болсун
къонакъ жарыкъ бет бла кёрюшейик
къууанчда тюбешейик!
къыйынсыз къалыгъыз
кюнде кюнюгюз да былай болсун
къууанчладан айрылмайыкъ!..
* * *
Кюн орта болса
кюн къыздырса,
жашил кырдыкла
кюнню иссисинде
къысха, къысха
солуп
башларын жашырыргъа
кюрешип жатадыла.
Тюрлю, тюрлю
Хансчыкъла
жерде омакъ, омакъ
жайылгъандыла.
Хансчыкълагъа
ариу аяз урады
желчик сындырмаса,
бауурдан жатадыла.
Кюн таякъла тийип
кюн арасында
иги болур деп
жым-жым жылтырайдыла.
Хансчыкъланы
къумурсха тёппесин
къозгъамаса
ариу хансчыкъла
жашил кырдыкчыкъла
болуп ёсерге
боллукъдула ...
Къызыма
Эс жыймагъанлай эсинге
жашауну къалай къураргъа
мурат этесе?
Дуния ырысхындан
кесинги тый да,
кеси ырысхынг даха кючлю.
Осият бла ойнама,
айтылгъанланы да тынгла.
Сора юлюш даулама
жашауну узун жолу
кёрюнеди кёзюнге,
ариу умут затлагъа да
тюбеширсе,
муратынга жетерсе
муратынга уа жетмесенг:
шум болурса, кёрюрсе.
Игилик деген зат
юсюнгден кетмесин,
игиликден юлюш ал
аманлыкъдан кенгде къал!
Ананы къызына алгъышы
быллай бирди,
мен алгъыш эте билмейме, -
улу АЛЛАХ алгъышласын
ананг Сафийе.
* * *
Сагъыш эте, эте,
болмагъан мыйымы да къатышдырдынг
ажашдырып къоя эдинг эсими
мен а не айтайым санга? -
Жеталмадынг кёлюме
кёлкъалды салдынг жюрегиме,
санга осал айтмам,
билген билимимден
ариу айтып турама,
жетмесенг де кёлюме.
Кёрюннген да этме кёзюме
тарыгъыуларымы бир кесеги да къалды,
жашауда къалсын,
санга айтыр ючюн
тыяллыкъ да тюлме сёзюмю.
Хужуна къалсын тюеклеринг
быстыр жуууучу
(чамашыр макине) бла тюйюшюлемиди???
Тюйюшген кюнюмде айта эдим...
* * *
Бир бири айтханыгъызны
тынгыламай эсегиз,
тюшюгюзде сёлешгенча этчигиз.
Сир къатып къалай тынгылайды
не айтырыкъды деп -
ашхы къатын аман эрни эр этер.
Аман къатын ашхы эрни сер этер.
Терслик кетер,
тюзлюк жетер,
кёргенингден кёрмегенинг кёп,
билгенингден билмегенинг кёп,
биреуни билгенин да биреу билирге керекди.
Чам бла къол силдеме,
тели бла чам этме кюсер...
Юйленирик жаш
Жаш тойгъа кеси бармаз,
Кеси барса да, къайытмаз,
Юйленник жашны
Къутугъу чыгъыр эсе,
Хуржуну ётюрюк толу.
Айтханларын тинтме,
Мыйыгъына да битме.
Айтханлары бла да даулашма,
Къазанда биширип, къапакъда ашаса, юй болмаз.
Мал этерик жаш тауда,
Чалгъыда белгили болур
Юйню юй этерик къатынды -
Чырагъы жарыкъ жанар.
Жумуш этер, къонакъ келсе,
Бети кюнден жылы болур,
Кёргенден таныу ашхы,
Таныудан сынау ашхы.
Биреу сууукъдан, биреу зауукъдан сынай келир,
От кюйдюрген сау болур,
Сёз кюйдюрген сау болмаз,
Оюмсуз атласанг, ажалсыз ёлюрсе.
Туудугъум
Балдыргъан, къаура сыбызгъыны согъады
Баш орнум тас болуп кетди.
Мыйымы да тешеди
Кертме терекде сызгъырысхан
Чыпчыкълача эте турады.
Жаратмагъанча да кёрдю мени,
Ёпкелетеме деп,
Кёнделенине да сёлешмейим.
Кёлю кётюрюлсюн деп,
Жарыкъ болургъа, кёлюне жетерге кюрешейим.
Сабий уий-уий эте бармасын,
Кёлю такъыр болмасын,
Кёз байланнгынчы кёзюу турсун,
Кёкден жулдуз сермегенча.
Категория: Общие 1 | Добавил: drxblack (22.03.2016)
| Автор: Биттирова Тамара Шамсудиновна
Просмотров: 1041
| 
