НАРТЛА! МАЛКЪАР - КЪАРАЧАЙ НАРТ ЭПОС
НАРТЫ! ГЕРОИЧЕСКИЙ ЭПОС БАЛКАРЦЕВ И КАРАЧАЕВЦЕВ

ТЕКСТЫ

IV. ДЕБЕТ — АЛАУГАН — КЪАРАШАУАЙ

Къарашауай, Гемуда атына минип, нартла элине нарт уланла чаришге хазырланадыла деп келгенди. Гемуда атындан тюшюп, багушха къыстады. Къарашауай нартланы, чаришге хазырлана, атларын юйлени башлары бла арыбери секиртгенлерине къарайды.

Ерюзмекни Къоланы, Сосурукъну буу башлы сары аты, Сибилчини юч аякълы къара аты, Рачыкъауну жюйрюк тору атына сукъланып къарагъанды. Сабийле Гемуданы ары-бери къуйругъундан, башындан тартып созадыла. Тал къабукъдан айыллары, бузоу териден кёпчеги.

Нартла чаришге чабаргъа башладыла. Чабар жерлери Тонгуз орундан Гумгъа чабаргъа болгъанды. Къарашауай аланы ызларындан тебирегенди. Нартла: «Бу уа не эте болур»? — деп, хиликге этип, кюлгендиле. Къарашауай: «Эй, нарт уланла, мен да бир къазан къайнатыргъа жарарма»,— дейди.

Былай бла чабар жерлерине, Тонгуз оруннга, жетдиле. Алайдан тогъуз кюнлюк жолгъа чабаргъа башладыла. Атла чабып тебирегенлей, Гемуда, чочуп, Къарашауайны жыкъды. Гемуда къуйрукъну чыкъ этип, тутдурмайды. Тилей, жалына кетип, тутду. Сора, минип, жипни къарын тюбю бла айландырып, аякъларын къыеды. Дагъыда, жипни юзюп, чочуп жыкъды. Дагъыда, бутларына желим этип, минди. Болса да, бутлары жабышып, этлери да къобуп, жыгъылды. Сора, олтуруп, жыляды. Гемуда ат, тилленип, сёлещди: «„Мен терс тюйюлме, сен терссе“,— деди. Экибиз ант этишген эдик, алай сен антынга тюз болмагъанса. Мен адамгъа, ссн атха сукъланмазгъа деген эдик. Сен а нартланы атларына сукъланнганса. Алай бла ол антыбыз чиригенди, энди жангыдан ант бегим этейик»,— деди Гемуда ат.

188Сора арадан юч кюн кетгенди, чаришчиле уа чабышып кетгендиле. Юч кюнден сора, Къарашауай, Гемуда атха минип, ызларындан чабып тебирегенди.

Бираздан нартла, артларындан къоркъуулу аякъ таууш эшитип, артларына къарагъандыла. «Ол неди?» — деп, къара къайгъыгъа къалгъандыла. «Жол болсун, нарт уланла! Жоргъагъыз къалайды?» — деди Къарашауай. Элия таууш этип: «Сау келе туругъуз»,— деп, алларына ётдю.

Юч кюн артха къалып тебиресе да, юч кюн алгъа белгиге жетди. Озгъанны ёчю уа тогъуз жаш, тогъуз да къыз жесир болгъанды. Озгъан Къарашауай болса да, жесирлени: «Ёрюзмекни къызы ючюн къалыннга болсунла»,— деп къойду. Нек десенг, Ёрюзмекни къызын Къарашауай кесине тилеп болгъанды.