НАРТЛА! МАЛКЪАР - КЪАРАЧАЙ НАРТ ЭПОС
НАРТЫ! ГЕРОИЧЕСКИЙ ЭПОС БАЛКАРЦЕВ И КАРАЧАЕВЦЕВ
ТЕКСТЫ
IV. ДЕБЕТ — АЛАУГАН — КЪАРАШАУАЙ
Нарт улулары — Тейри къуллары,
Нарт улулары — эл багъалары.
Алтын Дебетни онтогъуз уланы бар эди,
— Таматалашып биз туугъанбыз,
5 Кичилешип биз къатын алайык.
Аланы бары да къатын алгъанды,
Жангыз Алауган алалмайын къалгъанды.
Алай, болса да, ол кёп къатынны сынады,
Анга уа бир къатын да чыдамады.
10 Ма ол себепден Алауган къатынсыз къалып турады.
«Алауганлай, къатынсыз къалгъын!» — деп халкъ къаргъышха айтады.
Алауган, аны эшитип, къатын излей кетгенди,
Эмегенле жашагъан жерге жетгенди.
Эмеген къатыннга ол хапарын айтханды.
15 Эмеген къызны къатыннга алып къайтханды.
Алауганны эмеген къатыны добарды,
Юйюне кире, эшик жанларын къобарды.
Ол, жашай туруп, бек кёп сабий тапханды,
Хар тапханын татлы къабыннга къапханды.
20 Къайын анасы былай айтып ант этеди:
— Эндиги келинлени Тейри урсун, ала юйню ичинде къозлайла.
Алгъын биз а ожакъдан энишге къозлаучек.
Эмеген келин ожакъдан энишге къозлады.
Сабийни къайын анасы букъдургъанды,
25 Аны орнуна уа ит кючюк салып къойгъанды.
Сабийни, элтип, Минги тауда буз ичинде къойдула,
Ол анасындан къарыулу болгъунчун, анга кёргюзтмейин турдула.
Къарашауай, терк ёсюп, уллу пелиуан болгъанды,
Юйге келгенде, анысын кюч бла хорлагъанды.
30 Минги тауда бир хора байтал хар жылдан бир тай тапханды.
Къуш да, юйренип, аланы бирин къоймай къапханды.
Къарашауай бирин а, сакълап, алгъанды,
Анга Гемуда алаша атагъанды.
Гемуда алашаны къайиш айыл тутмайды,
35 Аны айылларын сора Дебетге темирден этдирдиле.
Обур Сатанайны сийдиги бла къатдырып,
Айылланы тышындан къабукъ чёргелле.
Къарашауай жюрюйдю, сары жамычысын кийгенлей,
Гемуда алаша да ахсайды, къулакъларын ийгенлей.
40 Аланы кючюн киши билмегенди, Усхуртуклада уллу чариш болгъунчу,
Гемуда, асхай кетип, чариш атларын барын озгъунчу.
Бий чамланнганд: «Бу аман къайдан чыкъды?
Бу болмаса, мени атларым озар эдиле!» — дегенди.
Къарашауай зат демегенд, кюлгснди.
45 Бийни атларын, бир-бир алып, ат бойнунда келтирип, бийге бергенди.
Ол кюнден башлап халкъ аланы билгенди,
Емюрде болмагъанча, пелиуан кючлерин кёргенди.
|