НАРТЛА! МАЛКЪАР - КЪАРАЧАЙ НАРТ ЭПОС
НАРТЫ! ГЕРОИЧЕСКИЙ ЭПОС БАЛКАРЦЕВ И КАРАЧАЕВЦЕВ

ТЕКСТЫ

IV. ДЕБЕТ — АЛАУГАН — КЪАРАШАУАЙ

[Алауган бла аны эмчек анасы Матчалыу эмеген къатындан Алауганны сабийин урлагъандан сора, аны Минги тауну бузларында ёсдюрюрге оноу этедиле. ]

Матчалыу сабийге буздан бешик ишлейди, бешикни буз тешикни аллында орнатады. Бешикни башындан чыран суучукъ сабийни тюз ауузуна тама эди. Чыран суу бла багъып, Матчалыу жашны уллу этди.

Жашха тишле чыкъгъанда, Матчалыу аны чертлеуюкле, къозла бла, бирге, жумарукъ эт бла багъа башлады.

Жылла озуп, Алауган улу хайт деген жаш болгъанды. «Жашым,— дегенди Матчалыу,— энди сен киши болгъанса, буздан чыкъ да, Нарт ёзеннге да бир къара. Жайлыкъда отлагъан жылкъыдан сайлагъанынгы тут да, мин да, нарт болгъанынгы бир сынайым».

Алауган улу жюгенни алып, жылкъыгъа чыкъды. Уллу жылкъыдан бир атны тутуп минеди. Къамичини жетдирип, ёзеннге бошлагъанлай, Алауган улу атдан жыгъылады. Матчалыу жашны чакъырып: «Алыкъа сен нарт болмагъанса, энтда да бузда бираз жашаргъа керексе»,— дейди.

Къоз бла кийик этден ашап, энтда бир жыл озады. Алай жигит алыкъа да къанат къатдырмагъанын кёргюзтеди.

Дагъыда бир жыл ётеди. Матчалыу жашны жигитлигин сынайды. «Жашым, нарт болгъан эсенг, бир кёрейим»,— дейди. Алауган улу атха минип, къамичини алай жетдиреди, жазыкъ ат асыры секиргенден, Минги тауну башына аягъы жетмей ётеди. Бир таудан бирси таугъа секирип, нарт жигитлигин танытады.

Матчалыу жашны алып, нарт элине келеди. Нартла, къууанып, жигитни аллына чыгъадыла. Анасы— эмеген къатын, жашыны къарыуун сынай, сермеп къолун тутады да, аямай къысады. Жаш а ышарып къояды. «Къой, анам, къой! Мен ол сен къолун къысып, жерге чёкдюрюучюледен тюйюлме, мени бла сагъыракъ сёлеширге керекди»,— дейди.

Матчалыу аны кёргенде:

«Жашым, керти да нарт болгъанса, санга Алауган улу хорланмаз Къарашауай атайма»,— деп, аны къаты къучакълады.