НАРТЛА! МАЛКЪАР - КЪАРАЧАЙ НАРТ ЭПОС
НАРТЫ! ГЕРОИЧЕСКИЙ ЭПОС БАЛКАРЦЕВ И КАРАЧАЕВЦЕВ

ТЕКСТЫ

III. СОСУРУКЪ/СОСУРКЪА

Бир жол нартла, жортууулдан къайтып келе, бир уллу сууну айрыкамында жаш сабийчикни эследиле. Ол жашчыкъ, нартла къарап тургъанлай, бир уллу состар таш жарылады да, аны ичинден чыгъады.

Нартла алайда ат солутургъа тохтадыла. Суу айрыкамгъа — жашчыкъгъа барыргъа: «Сен кир, мен кир, —» дерге къалдыла. Ахырында нартладан бири таукелленди. Аны атына Ёрюзмек дей эдиле. Ёрюзмекни белине аркъан къысып, суугъа ийдиле.

Ёрюзмек айрыкамгъа жетгенлей, аркъанны белинден тешип, ташха байлады, кеси уа жашчыкъны болгъан жерине барды. Барып къараса, бир топал, семиз балачыкъ. Ёрюзмек жашчыкъгъа балан бармагъын узатды. Жашчыкъ, сермеп алып, бармагъындан тутду. Ёрюзмек бармагъын ычхындырыргъа кюрешеди, болса да сабийден къолун ычхындырыр ючюн кесини бармагъын чыгъарды. Бармагъыны чыкъгъанын да салып, жашчыкъны айрыкамдан нартлагъа ётдюрдю.

Нартла бир айдан эллерине жетдиле. Сабийни хапары битеу нарт эллеге жайылды. Сора нартланы акъыллы къартлары жыйылып, ол жашчыкъгъа Сосурукъ деп атадыла.

Ким биледи, аланы алай нек атагъанларын. Атамы атасыны айтханына кёре, бир жанындан, ол жашчыкъ чыкъгъан — туугъан таш состар болгъаны себепли, аны ючюнмю, огъесе уа башха магъана бла айтылыргъа болур.

Жашчыкъны кесине да, Ёрюзмекни анасын чакъырып, анга ёшюн салдыргъандыла. Ол кюнден башлап, Сосурукъ Ёрюзмекни гитче къарындашына саналгъанды. Кесине уа «Сосурукъ» деп къоймай, «нарт Сосурукъ» дегендиле.

Жылла озадыла, нарт Сосурукъ батыр нартлагъа билеклик этип башлайды. Бир жол нартлагъа заран берген эмегенлеге нарт элле къажау чыкъдыла. Бу жортууулда нарт Сосурукъ кесин керти да чынтты батырча кёрпозтдю.