Четверг, 28.03.2024, 13:15

Карачаевцы и балкарцы

Кёгетсиз терек узун болур.
Полезные ссылки
  • Архыз 24Круглосуточный информационный телеканал
  • ЭльбрусоидФонд содействия развитию карачаево-балкарской молодежи
  • КъарачайСайт республиканской газеты «Карачай»
  • ILMU.SU Об аланах, скифах и иных древних народах, оказавших влияние на этногенез народов Северного Кавказа
Последние комментарии
04.01.2024 | 17:10 | Единая символика алан
Тут кто то про черкесов пишет и кипчаков не зная наверняка что черкесы были Кипчаками а адыги рабами кипчаков черкесов.
26.10.2023 | 15:14 | «Сборная команда Балкарии»… в Киргизии
Напишите на электронный адрес amb_76@mail.ru
25.08.2023 | 19:07 | 4. АРИУ САТАНАЙ
Аланская (осетинская) княжна Шатана, выданная за правителя древнеармянского Урарту (3 век до новой эры), в знак примирения после длительной войны, которую вела против армян коалиция кавказских племен, с аланами во главе.
25.08.2023 | 19:03 | 4. АРИУ САТАНАЙ
Далеко прославлена мудростью и красотой прекрасная обур Сатанай-бийче!
25.08.2023 | 10:56 | 13. ЁРЮЗМЕК БЛА ФУКНУ КЮРЕШЛЕРИ
Ёрюзмек - нартланы атасы!
14.08.2023 | 12:16 | 48. СОСУРУК В ИГРЕ С КОЛЕСОМ
Балкарцы и карачаевцы - самые гуманные на всем Кавказе! Только у них Сосрук исцеляется и снова становится первым из нартов!
05.08.2023 | 12:27 | 6. ЁРЮЗМЕКНИ ТУУГЪАНЫ
Нартны бий нарт Ёрюзмек!
05.08.2023 | 12:14 | 6. РОЖДЕНИЕ ЁРЮЗМЕКА
Величественно!
30.06.2023 | 17:54 | КАРАЧАЙ И БАЛКАРИЯ В РУССКО-КАВКАЗСКОЙ ВОЙНЕ
Некоторые кабардинцы ошибаются утверждая, что Кучук Каншаов и Нашхо Мамишев были кабардинцами. Нет, оба они балкарцы. Потомки Нашхо окабардинились, но самого Нашхо это не делает кабардинцем. Потомки сами свидетельствовали о своём происхождении от таубиев.
17.05.2023 | 08:45 | Единая символика алан
К текмету вы не имеете ни малейшего отношения...

Статьи

Главная » Статьи » Материалы библиотеки » Общие 1

113. ЖЁНГЕР БЛА ШЫРДАН, ЭМ АМАН ТИЛЛИ ГИЛЯСТАН
НАРТЛА! МАЛКЪАР - КЪАРАЧАЙ НАРТ ЭПОС
НАРТЫ! ГЕРОИЧЕСКИЙ ЭПОС БАЛКАРЦЕВ И КАРАЧАЕВЦЕВ

ТЕКСТЫ

VII. ШЫРДАН БЛА НЕГЕР
Кечелени бир заманы болгъанды.
Жёнгер акъ атха ычхыннганды.

Акъ атха Жёнгер иер салгъанды,
Кийиз къамичисин алгъанды,
5 Киритлени Жёнгер къалдырмайын салгъанды.
Акъ атха минип, Жёнгер кетгенди,
Агундагъа ачхычларын элтгенди.
Эрттенбласы болгъанда,
Атха къараучу келип,
10 Агундадан ачхычланы алгъанды.
Салып барса — къалауурла, киритле жерлеринде,
Ачып къараса — акъ ат жокъ.
Атылып андан кетгенди,
Битеу нартха хапар этгенди.
15 Нарт къалмай жыйылгъанды,
Сейир-тамашагъа къалгъанды:
Киритле, къалауурла жерлеринде —
Акъ ат а жокъ.
Индиланы киеулери,—
20 Аман тилли Гилястан эди.
Гилястан атны излеп тебирегенди.
Жыл озгъанды,
Бир затын билмегенди.
Къыркъны заманы болгъанды,
25 Нарт къыркъ бугъаны да кесип,
Али кланы уллу юйге жыйылгъанды.
Ол заманда Шырдан салып нартха баргъанды
Гилястан аллына барып, Шырданга соргъанды:
— Шырдан,— дегенди,—
30 Индиланы акъ ат тас болгъанды,
Жыл болады, бир затын да билмейме,— дегенди.
— Гилястан,— дегенди,—
Сен айтдынг да, эшитдим,— дегенди.
Алай хар кечеден
35 Темир кёпюр порюлдейди,— дегенди,—
Ол акъ атны аякъ тауушуна ушайды,— дегенди.—
Садагъынгы иги жарашдыр,— дегенди,—
Ол сен айтханланы этип,
Акъ атны алып кетгенни,
40 Урмай жиберсенг, санга да
Ахшылыкъ этмез,— дегенди.
Гилястан садакъны жарашдыргъанды,
Кёпюр къулагъында бетчанны хазырлагъанды.
Кечени бир заманы болгъанды,
45 Кёпюрню онг жанындан
Акъ ат келе болгъанды.
Юсюне келгенлей,
Садагъын атханды,
Акъ атны юсюндеги кетгенди.
50 Акъ атны атын айтып,
Гилястан акъ атны тутханды.
Элтип Индилагъа бергенди.
Танг атып, «Ол ким болур эди?» — деп къарагъанда
Ол а Жёнгер болгъанын кёргенди.
55 Жёнгер бла Гилястан бир жукканы ичип ёсгендиле.
— Аха! — дегенди Гилястан,—
Кёзюмю аузума къапдырды Шырдан!
Шырданнга аны жетдирмей,
Мен нартда жашамам.
60 Жёнгер Шырданны жашын ёлтюрген эди,
Бу ишлени барын да этген Шырданды.
Ол жыл къалгъанды.
Экинчи жыл, къыркъ бугъаны кесип,
Нартла Аликланы уллу юйге жыйылгъанда,
65 Биягъы Шырданда нартха келгенди.
Гилястан а, жашыртын, Шырданны атына минип кетгенди.
Жюгенге тиймей, атны ургъанды,
Ат Гилястанны Шырданны юйюне алып баргъанды.
— Хей! — дегенде, эшик ачылды,
70 Гилястан да ол юйге кирди.
— Мени Шырдан ийгенди,— дегенди,—
Къыркъ къазанны ассынла,
Ичин суудан толтурсунла,
Сен да болуш да,
75 Къыркъ къазанны къайната туругъуз.
Элтиригими кесим элтирме.
Бюпон нартны сыйларыкъма,— дегенди.
Къыркъ къазанны асхандыла,
Ичин суудан толтургъандыла.
80 Гилястан от этгенди.
Къазан къайнай башлагъанды.
Гилястан, тутханды да, къазаннга
Шырданны къатынын ургъанды,
Ызы бла Шырданны къызын ургъанды,
85 Дагъыда Шырданны къарауашын ургъанды.
Гилястан, отну да иги ышыргъанды,
Шырданны атына минип, къайытып,
Нартха келгенди,
Аликланы уллу юйде
90 Бир къара мюйюшге чёкгенди.
Барды, келди деп да
Киши билмегенди.
Къыркъ бугъаны да ашагъандыла,
Ичгилерин да ичгендиле.
95 Тилеклерин да Тейриден тилегендиле.
Танг да атып, кюн да тийгенди,
Шырдан атына миннгенди,
Минип, юйюне кетгенди.
— Хей! — дегенди,— хей! — дегенди,
100 Киши чыкъмаганды.
Юйге кирип барса —
Къыркъ къазан асылып,
Юйде киши жокъ.
Къалакъны алып, къазаннга ургъанды,
105 Къатыныны чачы чыкъгъанды.
Анда ишни билип,
Нартха къайтып келгенди,
Нартны жыйып, айтханды:
— Мени юйюм къырылгъанды,
110 Энди манга да жашау керек тюйюлдю,— деп,
Кеси кесин ёлтюргенди.
«Хыйлачыны эки юлюшю башына»,
Деген нарт сёз андан чыкъгъанды.
Категория: Общие 1 | Добавил: drxblack (25.11.2014)

Всего комментариев: 0
avatar