Пятница, 29.03.2024, 13:47

Карачаевцы и балкарцы

Сингир юзюлсе, саў болмаз, топуракъ тёбе таў болмаз.
Полезные ссылки
  • Архыз 24Круглосуточный информационный телеканал
  • ЭльбрусоидФонд содействия развитию карачаево-балкарской молодежи
  • КъарачайСайт республиканской газеты «Карачай»
  • ILMU.SU Об аланах, скифах и иных древних народах, оказавших влияние на этногенез народов Северного Кавказа
Последние комментарии
04.01.2024 | 17:10 | Единая символика алан
Тут кто то про черкесов пишет и кипчаков не зная наверняка что черкесы были Кипчаками а адыги рабами кипчаков черкесов.
26.10.2023 | 15:14 | «Сборная команда Балкарии»… в Киргизии
Напишите на электронный адрес amb_76@mail.ru
25.08.2023 | 19:07 | 4. АРИУ САТАНАЙ
Аланская (осетинская) княжна Шатана, выданная за правителя древнеармянского Урарту (3 век до новой эры), в знак примирения после длительной войны, которую вела против армян коалиция кавказских племен, с аланами во главе.
25.08.2023 | 19:03 | 4. АРИУ САТАНАЙ
Далеко прославлена мудростью и красотой прекрасная обур Сатанай-бийче!
25.08.2023 | 10:56 | 13. ЁРЮЗМЕК БЛА ФУКНУ КЮРЕШЛЕРИ
Ёрюзмек - нартланы атасы!
14.08.2023 | 12:16 | 48. СОСУРУК В ИГРЕ С КОЛЕСОМ
Балкарцы и карачаевцы - самые гуманные на всем Кавказе! Только у них Сосрук исцеляется и снова становится первым из нартов!
05.08.2023 | 12:27 | 6. ЁРЮЗМЕКНИ ТУУГЪАНЫ
Нартны бий нарт Ёрюзмек!
05.08.2023 | 12:14 | 6. РОЖДЕНИЕ ЁРЮЗМЕКА
Величественно!
30.06.2023 | 17:54 | КАРАЧАЙ И БАЛКАРИЯ В РУССКО-КАВКАЗСКОЙ ВОЙНЕ
Некоторые кабардинцы ошибаются утверждая, что Кучук Каншаов и Нашхо Мамишев были кабардинцами. Нет, оба они балкарцы. Потомки Нашхо окабардинились, но самого Нашхо это не делает кабардинцем. Потомки сами свидетельствовали о своём происхождении от таубиев.
17.05.2023 | 08:45 | Единая символика алан
К текмету вы не имеете ни малейшего отношения...

Статьи

Главная » Статьи » Материалы библиотеки » Общие 1

39. ЭМЕГЕННИ ЁНГЕЧИ
НАРТЛА! МАЛКЪАР - КЪАРАЧАЙ НАРТ ЭПОС
НАРТЫ! ГЕРОИЧЕСКИЙ ЭПОС БАЛКАРЦЕВ И КАРАЧАЕВЦЕВ

ТЕКСТЫ

III. СОСУРУКЪ/СОСУРКЪА

Эртте, узакъ чакълада, эмегенле, нартла деп болгъандыла. Эмегенле бийикле, базыкълыкълары да, анга кёре, бек базыкъ болгъандыла. Эмегенле адамлагъа ушайыракъ, эриши, ийисли, акъылсыз, анкъау, менгиреу, эссизле болуп, агъачлада, дорбунлада жашап, хане, тамыр, не жаныуар тапсала да, ашап жюрюгендиле.

Нартла уа адамла болгъандыла. Къаллай адамла десенг: къарыулу, батыр, кеслери да уллу санлыла, акъыллы, оюмлу, баш адамла болгъандыла. Алай а хар заманда ол аман ийисли эмегенле бла суулары сюзюлмегенди. Хар заманда эмегенле, нарт эллеге чаба да, малларын ашай, анда-мында сабийлерин кёрссле, къаба тургъандыла.

Кюнлени бир кюнюнде нарт Сосурукъгъа эмегенлени бирлери бла, от ючюн, сынашыргъа тюшгенди. Ойнай келип, эмегенни сууда бузлатып, башын кесерге башлагъанда, эмеген Сосурукъгъа айтханды: «Мени ёлтюресе, алай ёлтюргенден сора ичимден ёнгечими ал да белинге байла, ол сени хар затынга жарар», — дегенди.

Сосурукъ буздан чыгъалмай къалгъан эмегенни башын тайдыргъандан сора, бойнун жарып, ёнгечин алгъанды. «Бу не затха жарарыкъ болур?» — деп, биринчи эмен, чынар тереклеге къысып кёргенди, — ол ёнгеч аланы кесип, юзюп аудургъанын кёргенде, алып барып, Сатанайгъа хапарын айтып кёргюзтгенди.

Ол заманда Сатанай: «Эй, Сосурукъ, биз излегенибизни тапханбыз. Аны бир кесегин темирчи Дебетге темир къатдырыргъа берейик. Темирле уулу, кесгин, ёткюр сырпынла болурла. Садакъ окълары тауланы тешерле, уу жайылып, жауланы ёлтюрюрле. Ол ёнгечни къалгъанын бирер бармакъ узунлугъу къадар бир нартха бер. Ала урушха киргенде сырпынларыны ауузларына ол ёнгечни бир кере тартсынла, уруш этген заманда аладан, элияча, отла атылып, душманларыбызны гунч этерле», — деп юйретди.

Сосурукъ, ол айтханча, юлешип тамамлагъандан сора, келе келип, бир къаланы тюбюнде тохтап, сырпынын чыгъарып, ол эмегенни ёнгечинден кесине жетген кесекни, сырпыныны ауузуна бир тартып, къаланы сермегенди. Къылыч, элия отла чачып, къаланы белинден эки этди. Андан, айланып, бир эмегенле тургъан дуппурну сермегенди. Аны да аныча этгенди.

Андан, айланып, бойнунда жыясын алып, садакъ окъгъа ёнгечни тийирип, бир тауну атханды. Садакъ окъ таудан ётюп, жаннганлай, тенгизге кёмюлгенди. Ол садакъ окъну уундан тенгизде кёп чабакъ къалмагъанды.

Ма темирчи Дебетни сауутлары ол ёнгеч бла къатдырылгъанлары ючюн уулу, къаты, кесгин болгъандыла.

Категория: Общие 1 | Добавил: drxblack (21.11.2014)
Просмотров: 511 | Теги: 39. ЭМЕГЕННИ ЁНГЕЧИ

Всего комментариев: 0
avatar