НАРТЛА! МАЛКЪАР - КЪАРАЧАЙ НАРТ ЭПОС
НАРТЫ! ГЕРОИЧЕСКИЙ ЭПОС БАЛКАРЦЕВ И КАРАЧАЕВЦЕВ
ТЕКСТЫ
II. ЁРЮЗМЕК БЛА САТАНАЙ
Ёрюзмек, Къызыл Фукну хорлап,
Нарт элине эркинлик келген эди.
Къызыл Фук, Ёрюзмекден къоркъуп,
Кёкге учуп кетген эди.
5 Къызыл Фукну къуш къанаты болуучу эди,
Ол, къайда сюйсе да, учуп жюрюучю эди.
Къызыл Фукну хар тилеги къабыл болуучу эди.
Кёк юйюнден жерге къарап,
Къызыл Фук къаргъыш этди:
10 — Нарт элин кюн къыссын!— деп къаты тиледи.—
Нартны сабанлары баш этмесинле,
Келинлери жаш этмесинле!
Маллары къырылсынла,
Неде да къытлыкъ болсун!
15 Тиледи эсе, тилегине жетди,
Нартлагъа уллу къыйнлыкъ этди:
Сабанла баш этмей эдиле,
Келинле жаш этмей эдиле.
Мал л а къырыла эдиле,
20 Адамла суугъа тарала эдиле.
Ерюзмек нартланы жыйгъанды:
— Не этейик?— деп соргъанды.
— Сенсе Къызыл Фукну хорларыкъ,
Аны учхан жерин табарыкъ, —
25 Деп бир аууздан айтдыла.
Дебетге желим топ ишлетген эди Ёрюзмек,
Желим топ бла кесин кёкге
Атдыргъан эди Ёрюзмек.
Къызыл Фукну юйюне,
30 Мычымай, жетген эди Ёрюзмек.
— Кюнюнг ахшы болсун, Къызыл Фук!—
Деп саламлашды Ёрюзмек.
—Кюнюнг аман болсун!— деди
Ёрюзмекге Къызыл Фук.—
35 Сен мени жерде къоймадынг.
Мени бла кюрешгенден бир тоймадынг,
Энди манга эркин тюйюлмюдю кёк?
Нартха бийлигими, жерими алдынг,
Энди уа нек къууаса, нек къоймайса мени?
40 — Къызыл Фук, — деп башлады Ёрюзмек, —
Мен санга келгенме жарашыргъа.
Нарт къыйналады, ангыла,
Жукъ тапмайды ол ашаргъа.
Сабанла баш этмейдиле,
45 Келинле жаш этмейдиле.
Бу терезенгден къарачы энишге,
Нартлагъа жетген юлюшге.
— Аха, была менсиз болалмайдыла,
Энди къайт деп менден тилейдиле!— деп,
50 Къууанып, Фук терезеден къарады,
Ёрюзмек аны сырпыны бла урду.
Фукну башын кетерген эди Ёрюзмек,
Кёкню жауунун эркин этген эди Ёрюзмек.
Къызыл Фукну къуш къабына кирип,
55 Учуп, жерге тюшген эди Ёрюзмек.
Ёрюзмек жерге тюшгенден сора, нарт эли жыйылып, уллу той этип, Ёрюзмекни алгъышлап, анга махтау жыр этгендиле:
Ой, Ёрюзмек а нарт элни жарытхан кюндю, хей!
Ётюрюксюз да, бир сёзлюдю да, хей!
Аны бёрю тону да желпегей, хей!
Эки мыйыгъы да, кёрпелей, хей!
5 Таулагъа чыкъса — чыпчыкъ аякълы, хей!
Тёреде сёлешсе, багъыр жыякълы, хей!
Кёкде чыпчыкъны оздурмаз, хей!
Аман шайтанлагъа кесин алдатмаз, хей!
Эмегенле андан къоркъалла, хей!
10 Аны кёрселе, узакъ къачалла, хей!
Нартла ючюн, къурч къылышча, турад да, хей!
Жауну кёрсе, аслан кибик урад да, хей!
Ой, Ёрюзмек а нарт элни жарытхан кюндю, хей!
Ётюрюксюз да, бир сёзлюд да, хей!
15 Бизни къутхарды Къызыл Фукдан, хей!
Энтда сакълар бизни палахладан, хей!
|
