Статьи
Главная » Статьи » Материалы библиотеки » Общие 1 |
24. ЁРЮЗМЕК БЛА АКЪ МАРАЛ
НАРТЛА! МАЛКЪАР - КЪАРАЧАЙ НАРТ ЭПОС
НАРТЫ! ГЕРОИЧЕСКИЙ ЭПОС БАЛКАРЦЕВ И КАРАЧАЕВЦЕВ ТЕКСТЫ II. ЁРЮЗМЕК БЛА САТАНАЙ
Айт-айт, батыр Ёрюзмек атланып чыкъгъан эди, дейди.
Бара-бара ол бек арыды, сорукъду, дейди, Жол юсюнде бир акъ маралгъа жолукъду, дейди. Къоланындан тюшюп: «Атарем», — дегенде, дейди, 5 0л бир сыртха ёрлеп кетди, дейди. Ызындан къууп: «Атарем», — дегенде, дейди, Дагъыда бир сыртха ётюп кетгенди, дейди. Алай эте, узайып, ол бир акъ къалагъа кирип кетгенди, дейди, Ёрюзмек да, чабып, ызындан жетгенди, дейди, 10 Анда бир тамаша акъ бийчени кёргенди, дейди. — Кюнюнг ахшы болсун! — Ай, кюнюнг, кеченг да аман болсун! Бюпонлю тынчайтмадынг, отларгъа да къоймадынг, — дегенди, дейди. Сора тапханын ашатханды, ичиргенди, дейди. 15 — Тур, кет! Бир огъурсуз эрим барды, Келсе, сени да, мени да ёлтюрюр, — дегенди, дейди. — Угъай! Онг жауурунумда къачым барды, — дейди, — Ариу тиширыугъа тёбеп, тутмай къоймазгъа антым барды, дейди. Ол алай тургъанлай, бир уллу таууш эшитилди, дейди, 20 Тышына къарагъанында бир деу эмегенни кёрдю, дейди. Мангылайында жангыз кёзю жылтырай, дейди, Имбашында тамыры, бутагъы бла эмен терек чайкъала, дейди, Къолтукъ тюбюнде бутакълы бир буу къычыра, дейди. — Акъ бийче, энди уа не этейим? — дейди Ёрюзмек. 25 — Къач да, ундурукъ тюбюне кир, — деди акъ бийче. Эмеген къалагъа киргенди, дейди, — У-уу-ф! Ас ийис, мус ийис! Къатын, мында ким барды? — дегенди, дейди. — Угъай, киши, ас-мусдан айланып сен келесе, — дейди, — 30 Алай: «Ачдан ёлеме», — деп бир нарт улу келгенди, — дейди, — Сени кёргенде, ол, къачып, ундурукъ тюбюне киргенди, — дейди. — Эй, нарт улу! Мен ашамам этинги, — дейди, — Бери чыкъ, кёрейим бир бетинги, — дейди. Ёрюзмек, чыгъып, эмегенни аллына сюелди, дейди, 35 Эмеген а, анга къарап, былай кюкюреди, дейди: — Бир аман улакъчыкъ келтиргенме, — аны сен а бир сыдыр, — дейди, — Бир гитче терекчик келтиргенме, аны да бир сындыр, — дейди.— Мен а аш бишгинчи солуюм бираз, — дейди. Ёрюзмек, эрлай, бууну сыдырып, дейди. 40 Терекни да туурап от этди, дейди. Ёрюзмек, этни биширип, тегенеге алгъанды, дейди, Элтип, аны эмегенни аллына салгъанды, дейди. — Ха, энди къарын гюняхынг кесингиди, — деди эмеген. Ёрюзмек ашыкъ иликни кесине алгъанды, дейди, 45 Бууну къалгъанын анга къойгъанды, дейди. Ашагъандан сора эмеген бла акъ бийче, дейди, Ундурукъгъа жатдыла, дейди, Ёрюзмекге у а юй тюбюнде жер салдыла, дейди. Ол ёхтем нарт улуну кёзюне жукъу кирмейди, дейди. 50 — Не мадар этейим? — деп, ол амал излейди, дейди. Бир заманда акъ бийче жууургъан тюбюнден аягъын къаратды, дейди, Битеу юйню ол, кюнча, жарытды, дейди. — Хей, эмеген, жанып кетебиз! — деп, Ёрюзмек къычырды, дейди. — Къоркъма, алай мени къатынымы саны жанады, — деп, хурулдады эмеген, дейди. 55 Ёхтем Ёрюзмек кече узуну жукъламады, дейди. Акъ бийче юч кере аягъын узатды, дейди, Хар кере къаланы ичин, кюнча, жарытды, дейди. Ёрюзмек тынчаймады, тынмады, дейди, Эмегеннге жукъу бермеди, дейди. 60 Эмеген ачыуланды, кюкюреди, дейди: — Жукълатмадынг, тынчайытмадынг сен мени! — дейди. Ундурукъ къулагъындан къамичини алды, дейди: — Кёкде баргъан къанатлы болмаса, Жерде баргъан жаныуарны иймезча, эгер бол! — деп, 65 Жатхан Ёрюзмекни урду, дейди. Ёрюзмек, сынсып, эгер болуп къопду, дейди, Эмеген да, элтип, аны эгерлерине къошду, дейди. Ёрюзмекни обур къатыны Сатанай аны билгенди, дейди, Ол, къара тюлкю болуп, эртденликде, дейди, 70 Къаланы аллына келгенди, дейди. Эмеген: «Юст-юст!»— деп, анга эгерлерин юспортдю, дейди, Тюлкю къачханда, эгерле къуудула, дейди, Алай, жеталмай, артха къайтдыла, дейди. Ерюзмек а, тохтамай къууа кетди, дейди. 75 Тюлкю, чаба барып, думп болуп кетди, дейди. Сатанай кесини адам сыфатын алды, дейди: — Ай, ёхтем Ерюзмек а, артынг не аманнга къалды! — дейди. Сора не этерин эрине юйретгенди, дейди: — Баргъанынглай, эмеген тегенеге аш къуяр, — дегенди, дейди, — 80 Сен а, ичмей, аягъынг бла тюрт да, тёк аны, —дегенди, дейди, — Ол тюер, тюйсе — сынсы, улу, —дегенди, дейди.— Ол заманда къатыны: «Къой харипни, ол да адам улуду, ёчюксюннген эте болур», —дер, дейди.— Сора санга: «Юйге кир да, ундурукъ тюбюнде жат!»— дер, дейди, — Ала жукъласала, ундурукъ къулагъында кийиз къамичиге тийерсе, — дейди, — 85 «Уллу Тейри! Мени буруннгу Ерюзмек эт!»— деп, айтырса, дейди, — Андан сора этеригинги кесинг билирсе, — дейди. Ёрюзмек, Сатанай айтханча, хар затны этгенди, дейди, Биягъы нарт улу Ёрюзмек болгъанды, дейди. Сора, эмегенни кийиз къамичи бла сермеди, дейди, 90 «Уллу Тейри! Сен муну бир мазаллы алаша эт!»— деп тиледи, дейди. Деу эмеген, алаша болуп, кишнеп къопханды, дейди. Ерюзмек андан дертин алай алгъанды, дейди. ↑ Наверх ↑ | Содержание | 23. Сатанай Темир-Къапуну аскерин хорлайды | 25. Ёрюзмек нартла тоюнда бла шайтанла тоюнда
Просмотров: 678
|
|
Всего комментариев: 0 | |