Къарачай халкъны эл берген джомакълары

Бусагъатда джомакъ айтыргъа алгъынча айырылыб белгили заман джокъду. Джомакъ айтыуда ырысха тергелген кёзюуле эртде унутулгъандыла, аланы ышанлары къартланы эслеринде сакълансала да, джаш тёлю анга къулакъ тикмейди. Сюйсенг, кечо айт, сюйсенг, кюндюз айт, сюйсенг, джай, сюйсенг, къыш айт - бирине да джокъду тыйгъыч.

Эл берген джомакъ уллу адамланы ортаеында эндж асыры джюрюмейди. Ол уллуладан сабийлеге кёчюб бошагъанды. Бардыла андамында эски элледе къартла, артыкъсыз да къарт къатынла, аз-аз,джомакъ айтхан. Ала да бир-бирлерине айтмайдыла, сабийлеге аитадыла. Ала, кеслерини буруннгу адетлерича, энтда кеслерини джомакълары бла сабийлени сезимли, ангылы этер джанындан кюрешедиле.

Школлада, детплощадкалада, башха сабий учреждениеледе джомакъ эскиленмей къызыуда джюрюйдю. Сабийле, къайда уллуладан эшитгенлерин, къайда. да кеслери къураб айтадыла. Тенгчикле бир-бирк юй юнде джыйылыб айтышханлары, къурашдыргъанлары да болады. Аланы къарыусузлары, кеб джашамай, къысха унутуладыла. Маджаллары уа халкъ ауузуна тюшедиле, аууз чыгъармагъа буруладыла.

Дунияда бизни тёгерегибизни къуршалагъан затладан сабийлени хапарлы этиуде джомакъ бюгюн да аууз чыгъармаланы ичинде кенг орун алады.

Белгили орус фольклорист В. В. Митрофанова бегитгеннге кёре, эндиги джашауда джюрюулери тохтагъан затланы джомакъларыда унутула-унутула тас боладыла, аланы орунларына джашау джангы туудургъан затлагъа къуралады джомакъ. Бир заманда джомакъ ёгюз арбагъа, чанагъа, къобузгъа этилген эсе, бусагъатда самолетха,трамвайгъа,автобусха, радиогъа, телевизоргъа, спутникге, дагъыда аныча джангы чыкъгъан техникагъа къуралады.

Джомакъланы джазыучула, поэтле, журналистле, устазла да джарашдырадыла. Бу затха кеб къыйын къошханла: Биджиланы Асхат, Боташланы. Абидат, Алийланы Солтан, Сюйюнчланы Азамат, Хубинланы Магомет, Ёзденланы Хамзат, Джаубаланы Хусей, Байрамкъулланы Фатима, Аджиланы Зухра, Сылпагъарланы Кулина дагъыда башхаладыла. Ала къурашдыргъан литература джомакъладан, сабийлени ауузларында бегиб, эски халкъ чыгъармача джюрюгенле да аз тюлдюле.