АТА ЖУРТНУ ИЙНАКЪЛАП ... (Тыш къыраллада къарачай-малкъарлыланы назмулары)
С ЛЮБОВЬЮ К РОДИНЕ ОТЦОВ... (Сборник стихотворений авторов карачаево-балкарской диаспоры)
Биттирова Тамара Шамсудиновна
Бурхан Ёл
Бурхан Ёл (Болурланы Бурхан) къарачай-малкъар диаспорадагъы назмучуланы орта тёлюлеринденди. Аны къарт атасы Болурланы Дандай Тебердиден кёчюп, Килийса элде юй орун салгъанды, атасы уа артта Белпинаргъа кёчгенди. Бурхан да ол элде 1956 жылда туугъанды, анда ёсгенди. Эскишехерден узакъ бармай, Хамидие деген шахарчыкъда устазла хазырлагъан къолледжни бошагъандан сора 25 жылны ичинде сабийлени окъутуп тургъанды. 2001-чи жылдан бери Америкагъа кёчюп, юйюрю бла анда жашайды.
Назмучу, жырчы Бурхан тенглерини, жууукъларыны юсюнден жазады. Ол жазгъанларын макъамгъа салып айтады. Бу жаны бла алып къарагъанда, аны чыгъармачылыгъы халкъ жырчыланы тёрлеринде айныгъанын эслейсе. Къолуна къаламны не ючюн алгъаныны юсюнден сагъыш эте, ол былай жазгъанды: «Жашауда кёрген, билген затларымы унутулуп къалмасын дей, кёп затны назмулагъа тёкгенме...». Кертиси бла да аны чыгъармаларында биз Тюркде жашагъан таулуланы байрамларыны, къууанчларыны бла бирге бушууларыны, жарсыуларыны ауазларын эшитирге боллукъбуз.
Белпинарда той тобукъданд
Эштемисиз, Белпинарда той тобукъданды, тейри.
Келигиз, 1970-чи жыллагъа кетейик,
Белпинаргъа барып бир той этейик.
Баштан айтайым, уллуларыны атын айтайым:
Чам ат айтад демек жокъду, аны базарлыкъ этейик.
Алгъа къобузну Демирокгъа берейик,
Гардос Талат, Татар Исмет, Сары Мусса, Геуезе Жемил,
Имамулу Речеп жыйылчыгъыз бери, бир эжиу этейик,
Харс ачып-ачып уругъуз, маржа,
Жорт турмагъанлай тепсейик.
Сыддык бла Гоббанга мички тартайыкъ,
Эки Мама бла Наурузгъа зиябий согъайыкъ,
Нурсел, Айнур, Нуртен, Сабахат, Сахназ,
Гулдане тойчу нёгерлерибиз,
Кел, адамым, Татар биз да бир гъазаскъа этейик.
Алан, Бабче улу къобузчуну теринде бир журт
Оллахий ол жукълап къалыр, арасыра къабыргъасындан да бир тюрт
Ай, аман къызла, узун-узун тепсегиз, къысха-къысха къайтып кетмегиз.
Да Демирок арыдым дейд, энди Кенанга беригиз,
Сары Мусса, Гара Ахмет, Къасим, Феридун,
Алан, былай келигиз,
Небахат, Сузан, Рабиа, майна тепсейд тенглеригиз,
Сиз да узунла, кенглерине барып келигиз,
Туфан, Булент, Айла бла къыйырчыкъдан къарай туругъуз,
Аякъчыкъларыгъызны къагъып, акъырын-акъырын харс уругъуз.
Сизни тойчу заманыгъыз да келликди,
Ичигизден къобуз согъа туругъуз.
Майна, ма келдиле Халюк бла Орхан. Энди ала сокъсун.
Къыз нёгерлени да тепсетейик, кёллери болсун.
Бир кесекде вик тартыгъыз, хар ким да сюйгенини жылы къолундан бир тутсун.
Хич онгсунурлама дайым шиндикде олтуруп турса
Зекерия, Хажы Исмет, Сереф, Желал, Имамулу Исса,
Атуф, Жафар, Жемил, Булбулну жангызы Ихсан,
Энди харсны да, къобузну да алагъа берейик.
Бир кесекден аланы тойларын кёрейик.
Биз уллулагъа сый берейик, кесибизден сора келгенледен да сый кёрейик,
Да энди тамбла ау аллыкъбыз, хайда, къатынла, кетигиз.
Бир кесек да юйюгюзде сёз этигиз.
Жашыгъызгъа кимни къызын жаратдыгъыз, къызыгъызны кимге берликсиз,
Ха! Аны да эригизге соруп, алай оноу этигиз.
Да ёлгенлени рахмат бла атайыкъ,
Къалгъанлагъа да саулукълу узун ёмюрле тилейик,
Мен къобузну тауушун эшитгенлей эсим кетди Белпинаргъа,
Биргелей энди саулукълу, иги, хайырлы кюнледе къууанайыкъ кюлейик,
Аллахны саламаты башыгъызгъа болсун, сау кёрюшейик.
01.07.2012
Чабакъчыны жыры
Шабат ингирде чабакъ бауну да, чыбыкъны да хазыр этеме,
Ыйых кюн эрттенлик бла танг атмай чабакъ тутаргъа шош кетеме,
Ойра, мен чабакъчыма, хей-хей, уста чабакъчы, тири чабакъчы, хей!
Жагъада отну уллу этеме, чабакъ биширликме туталсам,
Азыгъым эркинди, аны ашайма, чабакъ шорпадан къурлай къалсам.
Ойра, мен чабакъчыма, хей-хей, уста чабакъчы, тири чабакъчы, хей!
Чабакъ тутмасам тюкеннге дери аузуму къысханлай барама,
Мен тутуучу чабакъ тюкендеди, къаллайын сюйсем да алама.
Ойра, мен чабакъчыма, хей-хей, уста чабакъчы, тири чабакъчы, хей!
Ийнансагъыз, бек ашхы солуйма, эрикгеним да кетед алай,
Артда билегими арытама, ма быллай чабакъла деп, санай.
Ойра, мен чабакъчыма, хей-хей, уста чабакъчы, тири чабакъчы, хей!
Жаланда юй бийчем ийнанмайды мени чабакъчы болгъаныма,
Мен а бек ёхтемленип къарайма аны чабакъ къууургъанына.
Ойра, мен чабакъчыма, хей-хей, уста чабакъчы, тири чабакъчы, хей!
Ётюрюк къошмай, чабакъчы болмайд, алай мен сизни алдамайым,
Мен бюгюн кертда чабакъ тутханма, келигиз сизни да сыйлайым,
Ойра, мен чабакъчыма, хей-хей, уста чабакъчы, тири чабакъчы, хей!
Татар Исмет адамым
Биз ючюбюз да Белпинарда туугъанек,
Ёсгеникде да иги нёгерле болгъанек,
Биргелей не кёп оноула къургъанек,
Бир Кокге улу, бир сен, бир да мен,
Амма, бизни бек эртте къоюп кетдинг, бе адамым сен!
Экибиз биргелей кёп арсынладыкъ Хамидияны жолларын,
Тели жаш заманыбыз хич тюшюнемейек
Не татар Османны, не Гогурайны къойларын.
Амма, хай маржа, дегенлей, чабып барып, эте эдик хар кимни тойларын.
Бир Кокге улу, бир сен, бир да мен!
Амма, бизни бек эртте къоюп кетдинг, бе адамым сен!
Биз Шамилге баргъан сагъатда зынгырдай элле жерле,
Бек жокъ эди олсагъатда бизнича нёгерле.
Энди мен санга эки сёз айтмасам,
Была къаллай нёгерлелле дерле.
Бир Кокге улу, бир сен, бир да мен!
Амма, бизни бек эртте къоюп кетдинг, бе адамым сен!
Биз юйленнген сагъатда жебеллик этдинг,
Мардин Къызылтепеге дери чабып, артымдан къалай жетдинг,
Амма, бу дуниядан бек ашыгъып, терк кетдинг.
Биз иги нёгерле эдик, бе адамым сен!
Бир Кокге улу, бир сен, бир да мен,
Амма бизни жангыз къоюп кетдинг, бе адамым сен!
Мен Мардин Дерикге барып, бир жыл аланы сынаргъа,
Сен да келдинг артымдан Диярбакъыр-Чинаргъа,
Алайда да таба эдик заман херхафта сону бир-бирибизге тынгыларгъа,
Биз иги нёгерле эдик, бе адамым сен!
Бир Кокге улу, бир сен, бир да мен,
Амма, бизни бек эртте къоюп кетдинг, бе адамым сен!
Бу дунияны биргелей кёп сууун ичдик, ашын да ашадыкъ,
Базы базыда даулашдыкъ, амма, бек кёп иги кюнле жашадыкъ,
Кокге улу бла манга да жер айырып тур, адамым,
Биз гина табарбыз алайда биргелей кёп этер затла, кёп жашар затла,
Биз энди иги нёгерлей къалайыкъ.
Бир Кокге улу, бир сен, бир да мен,
Амма бизни нек жангыз къоюп кетдинг, бе адамым сен!
2006
Аскерчи жаш
Эки жылдан жетерикме мен санга,
Сакълап турсанг, турсанг мени, ариуум,
Сен жууап бер бу мен айтхан сёзлеге,
Ышанып къара да къара кёзлеге.
Онсегиз жыл, онсегиз жыл болгъанды,
Аскерге кетер заманы болгъанды.
Сюйген къызы келип аны ашыра,
Ышараед къыйналгъанын жашыра.
Сюйгенини къолун алып къолуна,
Сёз бергенед окъуп, жазып турургъа.
Жаш кетгенед сюйгенине ышанып,
Суратчыкъдан къыз къарайды ышарып.
Онсегиз жыл, онсегиз жыл болгъанды,
Аскерге кетер заманы болгъанды,
Сюйген къызы келип аны ашыра,
Ышараед къыйналгъанын жашыра,
Жаш а жазад, жууап келмейди анга.
Тура туруп, бир кюн къагъыт келгенед,
-Сен жазгъаннга бирден жууап этеме,
Сакъламайма, мен башхагъа кетеме.
Жыйырма жылы, жыйырма жылы толгъанды,
Юйюне кетер заманы болгъанды,
Жаз кюн тийип, жаш юйюне келгенди,
Сюйгенине жетип, аны кёргенди.
-Ойнагъанем, ийнаннганынг сейирди,
Алдагъанем, сюйгенинги билирге!
Жаш а айтды: бар сюйгенинг ётюрюк,
Энди сени излемейме кёрюрге!
Категория: Общие 1 | Добавил: drxblack (18.01.2016)
| Автор: Биттирова Тамара Шамсудиновна
|