Суббота, 21.12.2024, 20:07

Карачаевцы и балкарцы

Билим алтындан багъалыды.
Полезные ссылки
  • Архыз 24Круглосуточный информационный телеканал
  • ЭльбрусоидФонд содействия развитию карачаево-балкарской молодежи
  • КъарачайСайт республиканской газеты «Карачай»
  • ILMU.SU Об аланах, скифах и иных древних народах, оказавших влияние на этногенез народов Северного Кавказа
Последние комментарии
07.07.2024 | 05:19 | Бара-бара баз табдым (Экинчи вариант)
Чёмюч деген неди
04.01.2024 | 17:10 | Единая символика алан
Тут кто то про черкесов пишет и кипчаков не зная наверняка что черкесы были Кипчаками а адыги рабами кипчаков черкесов.
26.10.2023 | 15:14 | «Сборная команда Балкарии»… в Киргизии
Напишите на электронный адрес amb_76@mail.ru
25.08.2023 | 19:07 | 4. АРИУ САТАНАЙ
Аланская (осетинская) княжна Шатана, выданная за правителя древнеармянского Урарту (3 век до новой эры), в знак примирения после длительной войны, которую вела против армян коалиция кавказских племен, с аланами во главе.
25.08.2023 | 19:03 | 4. АРИУ САТАНАЙ
Далеко прославлена мудростью и красотой прекрасная обур Сатанай-бийче!
25.08.2023 | 10:56 | 13. ЁРЮЗМЕК БЛА ФУКНУ КЮРЕШЛЕРИ
Ёрюзмек - нартланы атасы!
14.08.2023 | 12:16 | 48. СОСУРУК В ИГРЕ С КОЛЕСОМ
Балкарцы и карачаевцы - самые гуманные на всем Кавказе! Только у них Сосрук исцеляется и снова становится первым из нартов!
05.08.2023 | 12:27 | 6. ЁРЮЗМЕКНИ ТУУГЪАНЫ
Нартны бий нарт Ёрюзмек!
05.08.2023 | 12:14 | 6. РОЖДЕНИЕ ЁРЮЗМЕКА
Величественно!
30.06.2023 | 17:54 | КАРАЧАЙ И БАЛКАРИЯ В РУССКО-КАВКАЗСКОЙ ВОЙНЕ
Некоторые кабардинцы ошибаются утверждая, что Кучук Каншаов и Нашхо Мамишев были кабардинцами. Нет, оба они балкарцы. Потомки Нашхо окабардинились, но самого Нашхо это не делает кабардинцем. Потомки сами свидетельствовали о своём происхождении от таубиев.

Статьи

Главная » Статьи » Материалы библиотеки » Общие 1

61. КЪАРТ АЛАУГАННЫ ЖАШЫ
НАРТЛА! МАЛКЪАР - КЪАРАЧАЙ НАРТ ЭПОС
НАРТЫ! ГЕРОИЧЕСКИЙ ЭПОС БАЛКАРЦЕВ И КАРАЧАЕВЦЕВ

ТЕКСТЫ

IV. ДЕБЕТ — АЛАУГАН — КЪАРАШАУАЙ
Нарт улуларынг а, Тейри, къулларынг да,
Нарт балаларынг а — ёз балаларынг,
Къара тюлкю — тон жагъалары.
Нарт улуларынг а онсегиз атлы,
5 Онтогъузунчулары уа къыз эди, маржа.
Таматалатып а туугьан этдиле да,
Кичилетип а къатын ала элле.
Къонгур мыйыкълы, къой кёзлю, дейди, Алауган,
Болуучед, харип а, бир сёзлю, дейди.
10 Алауган, харип а, бек артха къалды,
Бу къатынсызлай а не къартха къалды.
Обур Сатанай а бир аман акъыл а:
Уууакъ жашланы кёбюн жыйгъанды.
— Ауруугьузну алайым а,
15 Ашыкъ ойнай ныгьышха барыгьыз а,
Алауганны аллында ашыкъ ойнагьыз.
Ашыкъла юсюнде уа сиз тюйюшюгюз а:
— Ах, сенден, а ол ашыкъны алгьан,
Алауганлай, къатынсыз къартайсын!—
20 Эшитдирип а былай айтыгьыз а,
Киминнге кёлек а, киминнге кёнчек,
Аллай, быллай, саугьала этермен.
Жыйыла, къуюла уа ныгьышха кстдиле да,
Ашыкъла юсюне уа ма тюйюшдюле:
25 — Ах, сенден а ол ашыкъны алгьан,
Алауганлай, къатынсыз къартайсын! —
Алауган харип а мунуму эшитди:
— Эшигим жабылгъан а, отум ёчюлген,
Жашлагъа бедишлик а мен бола ушайма! —
30 Секирип туруп а, юйге баргьанды.
Гемуданы, тартып, жерин салгьанды,
Сауутун, сабасын, къагьып, алгъанды,
Атланнганды, чыкъгьанды, маржа.
Бир уллу тюзде уа бара болгъанды да,
35 Кёз таныгъанда уа бир къарелдиле да.
Былагьа салып а баргьанды да, маржа!
Эмегенле муну кёрелле:
— Ой, Аллах берди бизге кёнчсклик!
— Аты — сени, жамычысы — мени!
40 — Кёлеги — сени да, кёнчеги — мени!
Юлешелле, тамам этелле.
Бир таматалары алай айтды да:
— Ай, бизни уланла, алай айтмагъыз!
Быллай уллу тюзде кеси айланнган а залим болады.
45 Келме къоюгъуз а, ташны берип кёрюгюз! — дейди.
— Иш къолай болсун а, ой, чийбыдырла!
— А, сау бол, сау кел а, ой, нарт а!
— О, не айланаса, не жюрюйсе уа?
Бизни оюнубузгьа уа бир къошулсанг а!
50 Алауганнга ташны берелле.
Саууту, сабасы алай тургьанлай,
Сансызыракъ а атып иеди да,
Эмегенлени да онсегиз аякъ узунлугьу озад, дейд, алгъа.
Экинчи кезиу а мынга жетед да,
55 Сауутун-сабасын алай къояд да,
Табыракъ жыйылып а, ташны иед да,
Кёк бла булут арасында уа таш тас болад да.
— Эшигим жабылгъан а, отум ёчюлген!
Биз хариплени уа бу къырып къояд да!
60 А, къонагьыбыз а, жаныбыз,— дейди,—
Ой, не айланаеа, сен не жюрюйсе?
— Мен не айланайым а, ой, не жюрюйюм а?
Къартлыгъыма уа къатын излейме,
Ой узун чашлы уа, бир къара къашлы.
65 — Ай, узун тишли уа бир къызым барды да,
Жаратсанг, санга аны берейим.
— Ой Аллах, Аллах а, нек жаратмайма?
Экиси да ма жарашалла.
къалымыгьыз а не болучуд да?
70 — Къалымыбыз а юч болуучуду.
Ючеулен юйге у а кирип кетдиле да,
Бир уллу къазанны алып жетдиле да.
— Ой, харам, халал а биз айырмайбыз.
Ма бу къазанны уа юч толтурурса.
75 Гемудагьа минип а, алды да кетди, къазанны
Ёре ёресине а ма толтуруп жетди да.
Ючюнчю къазаны жартыракъ къалды.
Эмеген къыз къарап а аны кёред да:
— А, тукъумунгу уа Тейри шау этсин!
80 Ол суу бойнунда ташланы уа сен кёремисе?
Андан ёргесин ташдан толтур да.
О, сёлешдиле а, ма жарашдыла.
Эмеген къызны уа алып кетгенд да.
Нарт эллеринде уа хапар болгъанды:
85 — Ой, Алауган а къатын келтирди!
Тийреде, къызла, жашла баралла,
Келин кёребиз деп а эмеген къызгъа келелле.
Отоугьа киргенни къабып барад да.
О, бу тапханын а къабып барад да —
90 Мындан сабий а бир да къалмайды.
Обур Сатанай а бир аман акъыллы уа:
— Ай, эндиги келинле не аман этелле,
Бизни заманыбызда уа алай этмеучек:
Юйню башындан а энишге тууучек а.
95 — Аны уа мен да эталлыкъма уа!
Эмеген къатын а ёрге чыкъгьанды,
Юйню ожагъыны башындан а жашчыкъ табады.
Обур Сатанай а бир ит кючюкню,
Келтирип, кюлге булгьап къояд да.
100 Жашны алып а къутулуп кетед да,
Тауну башына уа чыгьарып кетди,
Буздан бешик, жукка, этип,
Барын да къурап а къоюп кетед да.
Муну атына уа Къарашауай атады.
105 Къарашауай анда есюп барады,
Иги жаш болду, уллу жаш болду.
Сатанай бир садакъ ишлеп а берип къойгьанд да.
Къанатлы ётдюрмей, атып барады.
Къарашауай энди хайт деп болгьанда,
110 Обур Сатанай бла уа нарт элге келед да.
Анасы мынга чабады, маржа!
А, кюрешелле уа, ма, тутушалла.
Анасын алып жерге урад да,
Тобукъгьа дери жерге батдырады.
115 Къарашауай, уруп, башларын кетерип къойду.
Категория: Общие 1 | Добавил: drxblack (24.11.2014)
Просмотров: 627 | Теги: 61. КЪАРТ АЛАУГАННЫ ЖАШЫ

Всего комментариев: 0
avatar