НАРТЛА! МАЛКЪАР - КЪАРАЧАЙ НАРТ ЭПОС
НАРТЫ! ГЕРОИЧЕСКИЙ ЭПОС БАЛКАРЦЕВ И КАРАЧАЕВЦЕВ

ТЕКСТЫ

III. СОСУРУКЪ/СОСУРКЪА

Нартланы заманында четенлеча, уллу губула болгъандыла. Ала кеслери да бу Тызыл жанында Кердеуюкле деген жерде болгъандыла. Анда, алайда, дагъыда уллу, бийик Шаушюгют сырт барды. Ол сырт тикди, эки жаны терен къолду.

Ма алайда, жолланы юслеринде, къол ичлеринде четенлеча ол губула, аркъанлача ауларын тартып, алайланы озгъан адамланы ауларына тюшюрюп, байлап, къанларын эмип, халек этип тургъандыла. Шаушюгют Сыртны экч жаны терен къоллада ол губула ашагъан адамланы сюеклери, башлары бюгюн да турадыла.

Нартланы оноучулары Сатанай, ол жерде четен губула адамланы жолларын кесип, ауларына адамланы тюшюрюп, къанларын эмедиле деп эшитгенди. Аны эшитгенлей, нарт Сосурукъгъа айтханды. Сосурукъ нарт аскери бла губула жанына кетгенди. Ары жетгенлей, терен къолда губуланы ауларын кёргендиле. Губула да быланы кёрюп, уруш башлагъандыла.

Нартланы бир къауамлары къырылгъандыла. Болса да, губуланы къырып, нартла хорлагъандыла.

Нарт Сосурукъ Сатанайгъа: «Губуланы хорладыкъ!» — деп хапар бергенди. Сатанай, келип, ол сейирлик четен губуланы къырылып тургъанларын кёргенди.

Сатанай ол губуланы ауларын жыйдырып, атлагъа жюклетип, нарт элге келтиртгенди. Ол ауладан нарт аскерге чепкенликле сокъдургъанды. Ол губу аудан этилген чепкенлеге суу ётмегенди. Ала тутумлу, сууукъда — жылы, жылыда — салкъын болгъандыла. Ол чепкенледен садакъ окъ ётмегенди, аланы къылыч кесмегенди. Губу аудан этилген чепкенле кёз къаматхан жылтырауукъ болгъандыла.

Нартны аскери бир жолда, жортууулгъа бара, уллу эмеген жыйыннга тюбегенди. Эмегенле быланы кёрюп, тебинирге итиннгендиле. Болса да, къолланы, жолланы жарытып баргъан жылтырауукъ чепкенлени жарыгъындан кёзлери къамап, болалмай къачхандыла. Алайдан нартла, эмегенлени сюре, къууа, ол губуланы къыргъан Шаушюгют къолгъа элтип ургъандыла.Анкъау эмегенле, нартла къыргъан губуланы ашап, къырылгъандыла.

Ол кюнден сора эмегенлени киши кёрмегенди. «Алай бла эмегенлени артлары жер юсюнден юзюлгенди», — деп, атам Наннакъдан сабий заманымда эшитгенме, нартланы хапарларын айтханда.