НАРТЛА! МАЛКЪАР - КЪАРАЧАЙ НАРТ ЭПОС
НАРТЫ! ГЕРОИЧЕСКИЙ ЭПОС БАЛКАРЦЕВ И КАРАЧАЕВЦЕВ

ТЕКСТЫ

III. СОСУРУКЪ/СОСУРКЪА

Нарт Сосурукъ эмегеннге баргъанды. Сосурукъну эмеген къонакълыкъгъа алды, эмегенни жашагъаны дорбунда болгъанды. Къонакълыкъгъа эмеген бир эчки кесгенди.

Эрттенликде эмеген, туруп, эчкилерин къыстап кетди, Сосурукъ дорбунда къалды. Сора кеч-ахшам болгъанда, эчкилени алып келип, кеси салып кетген уллу гыйыны дорбунну эшигинден алып, ичине жыйды. Аллына биягъы гыйыны салып бегитди.

Экинчи кечесинде экиси да, биягъыча, эчки кесип, ашап жатадыла. Танг атады. Сосурукъ жолуна кетерге эмегенден эркинлик излейди. Эмеген: «Санга кетиу жокъду», — деп, дорбунну аллына бир уллу гыйы къаяны сюеп, сюрюуюне кетди. Сосурукъ ол кюн кёп сагъышла, мадарла этип, ингирге дери дорбунда тургъанды. Биягъыча, ингирде эмеген, эчкилерин сюрюп келип, дорбуннга уруп, биягъы гыйы бла алларын бегитди. Сора Сосурукъ эмегеннге:

— Сен жат, жукъла, мен эчкини кесип, жарашдырып, биширгенлей, сени уятырма, — деди да, эмегенни тынчайтды.

Эмегенни мангылайында жангыз бир кёзю болгъанды. Эмеген хур-хур этип жукълагъанлай, Сосурукъ, жана тургъан отдан, бир уллу чынар терекча, шишни алып, кёзюне сугъады. Эмеген къычырыкъ этип туруп, танг атып кетгинчи, дорбунну ичинде, кёзю кёрмегенлей, Сосурукъну ары-бери къуууп айланнганды, туталмагъанды. Сора эмеген: «Эчкилени сен къыста», — деп буюрады. Алай бла, эчкиле кетселе, тутарма, деп ойлашханды. Эмеген, эшиклени кеси излей барып, ачып, хар чыкъгъан эчкини сыртын сылап ие эди. «Сосурукъ эчкини къарын тюбюне кирип, эшикге къутулду», — деп, Сосурукъ кеси эмегеннге билдиреди.

Эмеген: «Сосурукъ, ма бу бармакъчыгъымда алтын жюзюкню ал. Бу сени къыйынлыкъладан къутхарыр», — деп, аны ал л ы на атды.

Сосурукъ, алып, бармагъына салды. Алай салгъанлай, алтын жюзюк жызыддап башлады. Аны тауушу бла эмеген да Сосурукъну ызындан сюрюп тебиреди.

Сосурукъ, арып онгсуз болгъанда, жюзюкню чыгъаралмай, бармагъын кесип, жюзюк бла бармагъын жерге ташлайды. Алай бла Сосурукъ къутулады, эмеген да алайда, къайры барырын билмей, хайран болуп къалады.