АТА ЖУРТНУ ИЙНАКЪЛАП ... (Тыш къыраллада къарачай-малкъарлыланы назмулары)
С ЛЮБОВЬЮ К РОДИНЕ ОТЦОВ... (Сборник стихотворений авторов карачаево-балкарской диаспоры)
Биттирова Тамара Шамсудиновна
Мехмет Чаууш
Къоркъмазланы Юсюпню жашы Мехмет Тюркню Эскишехир вилаетини Ажы (Сиврихисарны къатында) элинде 1967 жылда туугъанды. Тюркге Мехметни уллу атасы Унух кёчюп, Килийса элни къатында Гёкчаялы деген жерчикде орналгъан эди. Жашы Юсюпге эки жылчыкъ болгъанында, Унух Тюркню Греция бла урушуна къатышып, анда жан бергенди. Юсюп онсегизжыллыгъында Бекирланы Падыма бла юйдегиленеди, аланы он сабийлери болгъанды. Мехмет ол уллу юйюрде сабийлени эм гитчелериди.
Мехмет Чаууш Анкарада аскер академияда окъугъанды, бусагъатда Ыспарта шахарда къуллукъ этеди. Сейда Булур бла юйюр къурап, эки сабий ёсдюреди. Къарачай бла тюрк тиллери аны ана тиллеридиле. Дагъыда Мехмет ингилиз, алман тиллени да биледи. Уста сурат алады, суратла ишлейди, интернетге салгъан назмуларыны хар бирини бир магъаналы сураты барды.
Мехметге назмуларынг аламатдыла, бегирекда сюймеклик назмуларынгы ишленмеклери, тизгинлери, чамлары дегенде, ол былай жууап берди: «Сюймеклик темасына кёбюрек жазама, эрикмей окъусунла деп». Назмучу бу сёзлени сылтау ючюн айтханы ангылашыныулуду -таулу эр кишиле жюреклерин ачыкъ этип, кеслерин алгъа чыгъарып, ичги сёз айтыргъа итинмейдиле, алай башын жабып айтханлыкъгъа чынтты сюймеклик сюймекликлей къалады. Кертиси бла да, къаллай бир жылыу, чууакъ сезим барды аны назмуларында. Аны бла бирча ол бизни назму тёрелерибизге бусагъатдагъы дуния поэзияны жолларын киргизтирге итиннгенин да кёребиз. Мехметни поэзиясыны макъамлары халкъ сезимни теренинден жаратылгъанын ким да эслерикди. Ол керти фахмулу назмучу бизни ниет хазнабызгъа жашауну аламат бетлерин къошады. Кеси жашауну аламат кёреди да.
Къарачайым-Малкъарым
Ариу, ариу къызларынг,
Жигит, жигит жашларынг,
Уллу къадау ташларынг,
Къарачайым, Малкъарым.
Сау дуниягъа чачылгъан,
Намыс бла айтылгъан,
Къачан да бир саналгъан,
Къарачайым, Малкъарым.
Добар, добар итлеринг,
Мaxтaулукъ жигитлеринг,
Ол ариу кийиклеринг,
Къарачайым, Малкъарым.
Жылкъы, жылкъы байталла
Сау дунияда айталла,
Чачылгъанла къайталла,
Къарачайым, Малкъарым.
Уллу мийик тауларынг,
Сыйлы сууукъ сууларынг,
Жыйылсын жууукъларынг,
Къарачайым, Малкъарым.
Энди сенде жыйылсакъ,
Жылагъандан тыйылсакъ,
Бир миллетден саналсакъ,
Къарачайым, Малкъарым.
Чачыу, къачыу болмасакъ,
Тиренлеге толмасакъ,
Чачыбызны жолмасакъ,
Къарачайым, Малкъарым.
Aллax бизни сакъласын,
Жауубузну xaкълaсын,
Иги бла жокъласын,
Къарачайым, Малкъарым.
10.02.2012
Къайдаса
Кетме деп кёп жыладым, не этип да тыйылмадынг,
Окъуп, бай боллукъма деп, бу элге сыйьшмадьшг.
Тюшлеримде болмаса, кёралмайма, ариуум,
Сагъыш эте турама, жокъду тёзер къарыуум.
Сени сора турама, хойгъа келип кетгеннге,
Тюйме болуп къалгъайем юсюнгдеги чепкеннге.
Нетесе, игимисе, кимден хапар алайым,
Акъ кёгюрчюнча келип, имбашынга къонайым.
Къайдаса, бир билалсам, санга хаман келликме,
Келалмасам да тейри, жолунгда уа ёллюкме.
Аллах айтып табалсам, мен а сени алырма,
Юйленип къойгъан эсенг, тели боллукъ болурма.
Хар элде болад тели, ол жерде мен къалырма,
Юйюгюзню аллына, мен орнуму салырма.
Бир бек сюйгенем, ийнан, жукъ келмесин кёлюнге,
Аш-суу бере турурса кесинг жарлы телинге.
22.02.2012
Фейсбук накъырдалары
Сaнгa axыр бир мектуп жaзaйым деп, олтурдум,
Чыммaкъ ол aкъ къaгъытны, жыламукъдан толтурдум.
Гяур тюл эсенг, сёлеш, жетди хaрип жаныма,
Къалай женгил унутдунг, мен - сени гюнахынгма.
Керти сюйюп къарасанг, сабий ангылайд сюйгенни,
Сен къалай кёралмадынг, сени ючюн ёлгенни.
Мени динсиз кёресе, тапунгму бард женнетден
Нек разылыкъ бермейсе, фетунгму керек дианетден
Сени тюшюмде кёрсем, шайтаны болур, дейсе,
Шайтанлы эсе тюшюм, сен a къaллaй мёлексе.
Aйтa тебресем тейри, къaчaр тешик излерсе,
Этген aйыплaрынгы минчaкъ этип, тизерсе.
Тилемегенем бир жукъ, жылaмarьaнмa жукъгъa,
Энди сенден тилейме, бу кече кел фейсбукга.
Ыспарта, 17.11.2011
Ча, ча, ча...
Алай бир бек сюйгенем, къурман болуп къалырча,
Чыртдамы сюймегененг, кёлге асыу салырча.
Чабып келирсе дейем, къарыуума базгъанча,
Жай сюйгенсе билмедим, суугъа жазыу жазгъанча.
Ариуенг, ауурландым, суудан къарны тойгъанча,
Къалай аз сюйгенэдинг, бетинг жуууп къойгъанча.
Мен сени бир бек сюйдюм, кёкден жауун жаугъанча,
Алаймы аз сюйгененг, бирчик жылап къойгъанча.
Мен анача сюйгенем, тогъуз ай кётюргенча,
Таш макъачамы сюйдюнг, къумгъа кёмюп къойгъанча.
Мен атача сюйгенем, кёклеге кётюргенча,
Сарыубекчамы сюйдюнг, баласын ёлтюргенча.
Ач къалып сюймекликге, жылап тургъанем ненча,
Къачан да къыжрап къойдунг, сабий къыжрап къойгъанча.
Ча, ча, ча, да ча, ча, ча, не айтайым ийнанырча,
Аллах да сени сюйсюн, мен сени сюйгенимча.
24.02.2012
Жарып къойдунг жюрегими
Жылла алгъа бир тойда, сен, жулдузча жылтырай,
Апсууагъа бараенг, жамагъат санга къарай.
Манга турсунмазса деп, къалгъанем кёзюм къарай,
Кёкге къарай къалгъанем, санга тансыкъ болгъанлай.
Сюйгенем, бек сюйгеем, айталмадым уялмай,
Англарса деп тураем, кёзюме къарагъанлай.
Тойлагъа бара турдум, чыртда сени кёралмай,
Сагъыш эте уа турдум, кишиге да соралмай.
Айталмасам да санга, бир бек сюйгенем, тейри,
Дагъыда излей турдум, тас болуп кетдинг къайры.
Къайда болуренг, Ариу, кимни болур хапары,
Тюбеширик болурек, жазыу болмаса айры.
Жылла сора бир тойда, кёрдюм да къойдум сени,
Кёргенча этип къойдунг сен эски бир нёгерни.
Манга къарап ышардынг, эритип къойдунг мени,
Гина айталмадым мен, сени бек сюйгеними.
Тойдан тойгъа табыша, бир нёгерча сёлеше,
Алай бла башладыкъ, сени бла тюбеше.
Этип оноу эталмай, тура турдукъ тюйюше,
Жарлыма депми бир кюн, атып къойдунг мюйюшге.
Жау болуп къоймагъаенг, нёгерча уа тураек,
Сёлеше тургъа эдик, бир чыгъар жол табарек.
Таша сюйсем да сени, билмез эди тёгерек,
Не болду санга былай, сёлешмейсе, мубарек.
Жюрегими уа жардынг, узуну бла кенгнге.
Мени гюнахым неди, санамай эсенг тенгнге.
Минник болурбуз бир кюн, ол ахырат тиреннге,
Къайсыбыз, дейсе, - жаннет, къайсыбыз - жаханимге.
Юйленип кетерсе сен, мен сагъына тургъанлай,
Ёлмесенг къарт боллукъса, «ах» дерсе англагъанлай.
Уллу-уллу сёлешме, сени болса жер саулай,
Хажиге барма, тейри, менден разылыкъ алмай.
18.02.2012
Атала ёлемидиле?
Кёзюмден a кетмейди, арбазда айланнганынг,
Къулагъымда сыргъады, ол манга айтханларынг.
«Тюз бол, жашым, бюгюлме, ууалса да санларынг,
Аллах, Пайгъамбар ючюн феда болсун ол жанынг».
Aтхa минип, биргелей, ариу бир жаз кюнюнде,
Мен а гитчечик эдим, къоркъа болурем, ёзге.
«Хай Маржа, жигит жашым», - деб’а тюзетдинг жолгъа,
Ол тору тайым была жетишалмадым санга.
Жыр айта тебресенг сен, сау элле да тынглайед,
Ажыны жырын айт деп, анам сени къоймайед.
Къалай женгил ёсдюм да, мен къачан уллу болдум,
Шахар, шахар айландым, Килийсадан тас болдум.
Гъурбетде кёп айландым, жанынгда туралмадым,
Сен бек жууукъ кёллюйенг, сенича болалмадым.
Бир къыш кюню эд, атам, ачы аяз - орамда,
Телефонда эшитдим мен ачы къычырыкъла.
Анам сарын салады: «Жашым жет, атанг кетди».
Сау санларым къыйылды, бетими къаны кетди.
Ийнанмадым, тюзю, мен: атала ёлемиди?
Огъесе кече келип, бизлени кёремиди?
Энди къайдаса атам, мен а тансыкъ болама,
Къыркъ жылымда болсам да, жыгъыкъ къошда турама.
Ёлген кюнюнг сёз бердим, мен а кеси кесиме,
Къуран окъуй турлугъем, сен келгенлей эсиме.
Бир-эки жыл окъудум, къабыл болсун хар кече,
Сора окъуй турдум да... байрым кечеден кече.
Кёлюме ya жетмейди санга эталгъанларым,
Къалай асыулу эдинг, сенича болалмадым.
Гёкчеяйла (Килийса), Эскишехир / Тюркийе, 01 Ожак 2005
Мёлек болупму келгенсе?
Жылама балам дейсе, къайдаса, къайдан кёресе?
Ёлюп а кетген эдинг, мёлек болупму келгенсе?
Мени кёралыр ючюн, тёгерегинге къарама,
Жюрегинге къара сен, алайда тура болурма?
Жюрегим жанып барад, тёзалсам а къараргъа,
Гина дууа эте тур, жарлы бизлеге мадаргъа.
Сизге кёп дууа этдим, иги дууаларым жетсин,
Энди сыра сиздеди, xaр ким эталгъанын этсин.
Aтaмы кёремисе, Xaсaн агъам а не этеди?
Aрт артха бу ачыула, жюрегиме уа жетеди.
Aссы болма, сабыр бол, игиди атанг, къарнашынг,
Тюз болуп, тюз жашасанг, кёкге да тиер ол башынг.
Бала балдан татлы эд, алай эсе нек къоюп кетдинг?
Кюн келип къонакъ болсам, бармыды женнетде жеринг?
Къонакъ деген не сёздю? Биз къонакъ эдик дунияда,
Женнетде жер излесенг, «Я Aллax» дей тур къойма да.
Болуадин, Афйонкарахисар / Тюркийе, 25 Теммуз 2011
Не кёп сюйсем да сени
Не кёп сюйсем де сени, сен чарласанг да манга,
Aллax айтхандан озуп, жукъ болмайды адамгъа.
Тынчлыкъсыз а этерем, Aллaxдaн а къоркъмасам,
Aлып къачарем, тейри, былай xомyx болмасам.
Аллах санга ариулукъ, манга уа ауруу берди,
Жюрегими отуна, темир таула эриди.
Сенича бир ариуну, ким болса да сюеред,
Мени кёзюм бла кёрген, жау чыракъча кюеред.
Сюймекликден ёлсем мен, жылама сен артымдан,
Сени нек жылатдым мен, ауанаса къатымда.
Ыспарта / Тюркийе, 17 Ейлюл 2011
Ариу
«Ариуса, бек ариуса», - дейме мен кюн сайын,
Къаргъыш этип турма да, Аллахны да бир сагъын.
Жюрегим а сюймесе, дуния ариу тюйюлсе,
Жюрегимден къууалсам, эсимде хич тюйюлсе.
Къыркъ жылымы аудурдум, къыркъ кесекге айрыла.
Къыйматымы билмединг, санга къарын ауруула.
Сени ючюн кесими, ёлтюрюме десем да,
Керти деп, къошакъланып, уллу кёллю да болма.
«Аллахны лютфуд» дейсе, бек жарашыуму жашды?
Сен мени жаратмадынг, ол не затха ушашды!
Сау элледен юзюлюп, къайры кетдинг кёресе,
Къарнашларынг танымаз, жолда санга тюбесе.
Мени не кёп жылатдынг, кёзлерим сокъур болду,
Дуния ариу сен болсанг, кёрмем энди, болдуму?
Ыспарта / Тюркийе, 29 Ейлюл 2011
Ол кёргенинг мен тюйюлме
Кёргенинг мен тюйюлме, олду мени кёлеккем.
Жашайд депми тураенг, мен о сагъат ёлгенем.
Къайтып келип кесими, тар къабыргъа кёмгенем,
Ташында «сени ючюн, кюйюп ёлдюм» дегенем.
Не этсем да кетмейди, кесиме уа ачыуум,
Ёлмейин тейри жокъду, сюймекликден къaйтыуум.
Сен тюппе-тюз тюзсе да, ангa уa не aйтыуум,
Жылaрыкъ a болурсa, эштсенг жырны тaртыуун.
Кеси кесиме тaпмaдым, мен бу жюрек aурууну,
Aллax aйтды, мен сюйдюм, сен мaжaлны, aриуну.
Ёлюп бaрaмa дедим, эштмединг сен дaуурну,
Гяуур ёлтюрaлмaды, сен да сыт къарыуну.
Сaлaм ие уа турдум, кече, кюндюз айланып,
Бир ариу сёз айтмадынг, мени ючюн къыйналып,
Гёрохумда бир огъум, ахыр кюннге сайланып,
Жаннетгеми барлыкъса, жарлы жанымы алып.
Бу жыр санга этилди, эжиуюн сен къурурса,
Къарачай эллеринде эште-эште турурса.
Сенден сора ким ючюн, бир жаш кесин урсун да
Хакъым да халал болсун, сени ючюн ёлсем да.
Ыспарта / Тюркийе, 02.10.2011
Бир жомакъ, бир назму
Эрттеден, бек эрттеден, къарачай эллени биринде бир жаш бир къызны бек сюйгенди, алай бир бек сюйгенди, къачан къызны кёрсе, тили тутулуп къалгъанды, тойда, топлантыда не этип къызгъа жукъ айталмагъанды, къызны уа мындан хапары болмагъанды. Кече-кюн къызны бирчик кёралырмамы деп дыгалас этип, къызны тёгерегинде айланыучу болгъан эсе да, не этип, къызгъа кесин эсгерталмагъанды.
Гина бир кюн, не боллугъесе да деп, къызны юйюне жууугъуракъ барып къараса, бир да не кёрсюн, жашны жёнгерлеринден бири къызгъа келечи ийип тура. Кеси болумсузлугъуна ачыуланнган жаш, ызына къайтып, юйге баргъанды. Атасыны гёроху бла кесин урургъа деп тюшюне тургъанлай, юсюне анасы киргенди. Анасы жашын тыйгъандан сора, дертин юйреннгенди, сора да хем ачыуланнганды хем да айыплагъанды жашын:
- Аллахдандамы къоркъмайса, Аллах берген жанынгы сенича бир къул ючюн къалай къыяса, алай бек ёлюрге излей эсенг, аскерге бар, ажалынг келген эсе, алайда шаxид болурса, - дегенди.
Жаш аскерге кетгенди, узун жылла аскерде къалгъанды, юйленнгенди. Жылла сора xойунa келгенди, анасы бла xaл xaтыр соргъандан сора, сюйген къызын соргъанды, анасы да:
- Сюйген къызынг башха элден бири бла юйленди. Жёнгеринг анга келечи ийди, деп кесинги керексиз къыйнагъанса. Ачыуланмайын, кесинги ёлтюрюрге чапмайын сакълагъа эдинг, белки санга насып боллукъ эди, дегенди.
Жаш къызны кёрюрге деп ол тургъан хойга баргъанды, суу башында суу ала тургъан къызны кёргенди, кесини не этип тыялмай, къызгъа жюрегиндегилени айтхандан сора:
- Мен сени бек сюйгенем, амма насып болмады, сен болмай, дунияны татыуу жокъду, сюйгенлеча болмаса да, нёгерча сюй мени, къарнашча сюй мени, дегенди. Къыз жашны айтханларына бек ачыуланнганды:
- Менден хапарсыз мени бек сюйгенсе, энди келип мени нек тынчлыкъсыз этесе? Мен эрими бек сюеме, жашауум да бек игиди, сабийлерим да барды. Бу этгенинг не муслийманлыкъгъа, не къарачай намысха сыйынмаз. Кесинги да мени да гюнахха сукъма, тас бол кет, бир даха да кёзюме кёрюнме, не къарнашча неда башха тюрлю сени сюяллыкъ тюйюлме. Аллах сени билгенича этсин, деп хыны-хуну этгенден сора суу челеклерин да алып кетгенди. Жаш, сууну башына олтуруп, къызны артындан къарап хем жилягъанды, хем да жырлагъанды:
Дыгалас
Айталмасам да санга, дыгалас а этейем,
Мектепни туурасында терек болуп сакълайем.
Кенгден къарап юйюнге, мен ызыма къайтайем,
Жетдирсинле деп санга, нёгерлеге айтайем.
Эслемесенг да мени, мен а ачы сюйгенем,
Дуния была ахратда, юй бийчемча кёргенем.
Хай маржа, - деген кюнюнг, хызыр кибик жетерем,
Тёзалмагъан кюнюнгде, тас болуп да кетерем.
Нек сюймединг сен мени, башхасынмы сюйгененг,
Кюн жарыгъем мен санга, сен ангамы кюйгененг.
Къарап ышарсанг манга, бола эди дуниям кенг,
Хамайылча бойнумдад, тас болгъан кюмюш куленг.
Жюрек сёзюнг бумуду, сюймекликни къой дейсе.
Мен да
Аллax къулума, сыйымы нек теплейсе?
Сюймединг эсенг мени, мен (да) сюймем алай эсе
Сен да мени сюйдюнг да, кечми къалдым огъесе?
Сюймекликни къоярем, арз айланса терсине,
Сабийчикча жылайем, сен келгенлей эсиме.
Ёлюрге излегенем, сенсиз жашаудан эсе,
Aллaxдaн къоркъдум, тейри, къыялмадым кесими.
Бу жюрек аурууум да - мени бла къабыргъа,
Дунияда жаннганыма, шагъат болсун ахырда.
Сени къыйнадым эсем, Аллах ачысын манга,
Мындан ары къыйнасам, чыкъмай къалайым тангнга.
Сагъыш этме сен, унут, мени болала эсенг,
Танг аласы уянып, «тюшмю кёрдюм» дей эсенг.
Ол ариу санларынг бла, ол нюрлю тюрсюнюнг бла
Аллах сени онгдурсун, юйюнг юйдегинг бла.
01.11.2011
Къалай къайтайым...
Къайт ызынга дейсе, къалай къайтайым,
Харам этдинг мени, нек унутайым,
«Ариу мёлек» дейем, энди не айтайым,
Ёпкеледим, тейри, къайталмам санга.
Сени бла бир ишим болмаз, дегененг,
Артымдан эшикни къаты жапханенг,
Энди уа не болду, неди бу неменг.
Ахыр сёзюнг теплеп, къайталмам санга
Сау дуния мени эд, ышарсанг, кюлсенг,
Жюрегиме тийген жарыкъ кюнюменг,
Ах, бир да башыма кюн ётдюрмесенг,
Юшюрге разыма, къайталмам санга.
Гина ёмюрюм болса, сени сюерем,
Кюерик эсем да, сенде кюерем,
Къыйнасанг да гина, ийнан, тёзерем,
Тауусдунг ёмрюмю, къaйтaлмaм сaнгa.
27.12.2011
Жюрек сюйсе, дуния сыйлысы...
Аны сорaллa мaнгa, кимди, бекми aриуду?
Жетмез ариулугъуна, хич бир сёзню къарыуу.
Жабса ариу чачларын, аны ол кёк жаулугъу,
Айны онтёртючады ариу бетини нюрю.
Сюйген кёз бла къарасанг, жюрек ауруу табарса,
Къуру бирчик ышарса, кёзюнгю алмай къарарса.
Тешер, тейри, бауурунгу, жюрегинг бла къараса
Кёрмей бир кюн тёзалсанг, жаннетлик а болурса.
Сени сюеме десенг, мени сынама дейди,
Къоюуп кете тебресенг, къайрыса, деп иймейди.
Каллай бир тюз сёлешсенг, терс англаргъа сюеди,
Сюймейме деп да кёрдюм, ёпкелейд да кетеди.
Кимди ол, деп турмагъыз, сизде жокъмуду жюрек?
Жюреги болгъан жашха, жюрек аурууу керек.
Къыз сюйсе да айталмаз, жашда да болум керек,
Дуния болум да болса, насып болмай не этерек.
Аладан толуп турад сау дунияны жартысы,
Ай ала къурумасын, - къыз тюлмюдю барысы.
Жюрек сюйген ариуду, жокъду агъы, сарысы,
Сюймесенг къайсы да оу, бир бирини айнысы.
Англаталдым мы киммиш, жюрегими сыйлысы?..
11.01.2012
Атамы аманаты
Сёлеше тебрегенме, мен а кеси кесиме,
Къыркъ жылын озгъан хар ким былаймыды огъесе?
Киши англамайд, атам, сен мени эштемисе,
Айтыр затларым кёпдю, эшталлыкъ жердемисе?
Юй толусу бир барек, ючге-тёртге бёлюндюк,
Тюркиягъа сыйынмай, башха жерлеге кёчдюк.
Aллax айтса, энди мен орналыр жер излейме,
Къууанч тыпырлы болуп, жашаргъа юйдегим бла.
Шaxaр таба тебресем, сабийлерим келмейле.
Килийсагъа барлыкъма, киши къалмагъанд, дейле.
Xой топ-толу да болса, келининг келирмеди,
Шaxaрны къоюп хойгъа анам а келирмеди?
Aлaй бир бек тансыкъма, къарасуудан ичерге,
Юй бийчем а къоймады, «хойум ариуду» дерге.
Измир деди бир агъам, эгечлерим да барды,
Бек исси болады деп, келининг унамайды
Ялоуа бек ариуду, жашаргъа излегеннге,
Жюрегим да ауруйду, алай узакъ кетерге
Мындан жылла алгъа сен, къатынга чакъыргъаненг,
Юч жашынгы къолуна, бирер чыбыкъ бергененг.
Ючюбюз да сындырдыкъ, къууанып кючюбюзге,
Сен а бизге къарайенг, ышарып бетибизге.
Сора да юч чыбыкъны, салдынг атам, жан жаннга,
«Сындырыгъыз» деп бизге, сынадынг сыра была.
«Кёрдюгюзмю, жашларым, бир болсагъыз сынмазсыз,
Aйрылa тебресегиз, Aллax билир, онгмазсыз.
Къызла сизге аманат, сакъ болугъуз, жашларым,
Энди, хайда, барыгъыз, бу эди айтыр затым».
Сабий болсам да, тейри, юйреннген эдим кёп зат,
Аллах айтса, сен тынч бол, мендеди ол аманат.
21.01.2012
Уллу жыйылыу
МЕН
Деу ташладан къарайма, къыркъ жыл сора, Килийса,
Не болгъанды да санга, нек быллай бир мудахса?
Уллу жыйылыу барды, санга къууанч болурча,
Xaй маржа, сен да къошул, бу оюннга, бу харсха.
КИЛИЙСA
Юч жюз хана эдим мен, чачылып да кетдигиз,
Орамларым бош къалды, мени жарлы этдигиз.
Къайтырсыз деп сакъладым, жаныма да жетдигиз,
Энди бетге сюелип, не зат чалым этесиз.
МЕН
Тюз айтаса, хакълыса. Бир сор, нек къойдукъ кетдик.
Жарлылыкъдан къутулуп, бай болур мурат этдик,
Окъудукъ, бай да болдукъ, муратыбызгъа жетдик,
Жылла озуп болса да, жыйылып санга келдик.
КИЛИЙСА
Сау келигиз, аланла, минг жылла къурумагъыз,
Манга келген эсегиз, нек бетледе турасыз?
Жууукъ болуп келигиз, къарасуугъа къарагъыз,
Ызыгъызгъа айланып, юйюгюзню сайлагъыз.
МЕН
Уялтып турма, алан, къонакъла да бардыла,
Айланыргъа излесек, орамларынг тардыла.
Кёрмеймисе быланы - омакъ арбаладыла,
Огъесе жюрегинги аламы жарадыла?
КИЛИЙСА
Жашчыкъ, тынч тур жерингде, жарам бард жюрегимде,
Хылеу болуп бошагъанд, атангы юйлери да.
Юнан келалмагъанед, жыгъалмазед ол келсе,
Хайда бар, энди той эт деу ташланы юсюнде.
МЕН
Кёлюмча той этерге, къарыуму къойдунг менде.
Бары да сени болсун, атамы юйлери да.
Къыркъ жылда бир келгенем, от тыкъдынг жюрегиме.
Билсе, бир Аллах билир, энди къачан келирме.
КИЛИЙСА
Жaнынгы къыйнaмa сен, рaзымa къaчaн келсенг,
Aлaй бир къууaнныкъмa, aдaм болалып келсенг.
Чынг aлгъa мaнгa келип, aриу бир сaлaм берсенг,
Сорa бир aбдез алып, къaбырлaгъa тюбесенг.
МЕН
Къалай aриуц сёзлеринг, aчы-aчы дa болсa,
Энди жыйылaлмaбыз, тaулaрынг aлтын толсa.
Жыйылгъaн a жыйылад, дуния aмaны болсa,
Кёпле уa бaрлыкъ болмaз, Кaвкaз къырaл къурaлсa.
КИЛИЙСА
Жыйылгъaн къой, дaxa бек, чaчылып дa бaрaсыз,
Къалайда болсaгъыз дa, сaу болуп кёп жaшaгъыз!
Тaныrьыз бир биригизни, xaрип aдaм къоймaгъыз,
Жууукъ уллу нийметди, тaртынып узaкъ турмагъыз!
МЕН
Иги тюз aйтaсa дa, дуния aмaн болгъaнды,
Ол гяуур ачхa къырaл, жесир тутхaнд, къоймaйды.
Биз aшaгъaнны aшaп, эндигиле тоймaйды,
Сен нек къaйгъырaсa, къыраллыкъ дa къaлмaйды.
КИЛИЙСA
Aтымы «Маля» салып, ромaлылa къурады,
Алaны юй жерлери, ма баурумда турады.
Сизден алгъа да кёпле, менде ариу жашады,
Къарачайны кетгени, мени ашап бошады.
Бек сюйгеним Къарачай, ачы сёзюм анданды.
МЕН
Кесибиз кетсек да, ийнан, эсибиз хеп сени блады,
Сени сууунгу ичген, «Къарасуу» деп термилед.
Бир бурхучукъ да болса, адамыбыз къалгъанед,
Мен да разыем къайтсам, алай тынч болалгъайед,
Хайда, сау къал энди сен, Уллу Аллах сени блады...
26.01.2012
Оноу
Алай бек къарт тюйюлме сизге оноу этерча,
Эки сёз айтырыкъма, кесимден билгенимча.
Кенг туругъуз илешмей, Aллax сaкълaсын андан,
Xaр зaтхa тaбылсa дa, ангa тaбылмaз дaрмaн.
Бaрыгъыз дa тaныйсыз, къaчaн дa ичибиздед,
Кимин ёлтюрюп къояд, обирсини чимилдейд.
Aнгылaгъaн a болурсуз, сюймекликди xaпaрым,
Иги сёзлени aлып, атып къой сен aмaнын.
Дуния бaйы дa болсa, рaзы болмa ол эрге,
Жюрек сюйгенлей юйлен, мурaтынгa жетерге.
Дуния aриу дa болсa, aлып къоймa ол къызны,
Сени сюйген, сен сюйген, тaс этме сен ол ызны.
Сюймегенлей, эгечим, мамур болуп жaшaсaнг,
Юй толусу бир болуп, сом къaшыкъ блa aшaсaнг.
Келечи тaбып къaрнaш, сюймегенни aлдaтсaнг,
Мaxтaулукъ къыз алды деп, сaу дуниядa aйтылсaнг.
«Башхасын сюе туруу, къaллaй иги дa жaшa,
Кюн келир эсге келир, жылaрсa таша-таша».
Жылaмaзгъa излеген, сюймекликге сaкъ болсун,
Aллax жaзмaгъaн эсе, ол бизден узaкъ турсун.
Келечи эгеч-къaрнaш, сaнгaды axыр сёзюм,
Кесинг сюе тургъанлай, келечи болма, кёзюм...
Ыспарта / Тюркийе, 02.02.2012
Сюймеклик алгъыш
Мугъур болуп къалама, сен эсиме келгенлей,
Жылап къоярма тюзю, бири манга тийгеллей.
Сора къыжрап кесими, «Кет ары, уллу киши,
Жокъмуду жюрегинги этер башха бир иши?»
Ызы былa айданып, адгъыш эте тебрейме,
Эчки ийнат бодсанг да, мен къаргъышны сюймейме.
Ариу жаша, кёп жаша, Алдах ёмрюнгю берсин,
Жашагъан хар кюнюнгде, атым эсинге кедсин.
Жюз жыл жаша эрикмей, чачдарынг чыммакъ бодсун,
Тёппенгде бир къара тюк мени эсгерте турсун.
Ариу къыздарынг бодсун, саудукъ быда жашасын,
Бары да кюню кедип, бирер «Мехметге» барсын.
Жигит-жигит жашдарынг, тоду юйде да бодсун,
Туудукъдарынгы бары атдары «Мехмет» бодсун.
Онгунг, содунг, хар жанынг, «Мехмет» айтыда тодсун,
Менича бек сюйсюнде, сыйынг тёппемде бодсун.
Атымы айта-айта, узакъ ёмрюнг таусудсун,
Жеринг Жаннет, хоншунг да, Сыйды Мухаммед бодсун!
Дырыннга жыйдынг мени
Сагъыш эте турама, «манга да бир къараса?»
Хаман да адгъа къарап, кимни къуууп бараса?
Манга тынгыда иги къыз, эки сёз айтырыкъма,
Къадай буруш аманса, энди уа къайтырыкъма.
Ма буду айтыр сёзюм, шагъат бодсун кёк бда жер,
Сау дуния сени бодсун, жюрегими манга бер.
Энди сюймейме сени, «къарнаш» десенг разыма,
Кёп жыдарыкъ эсем да, къайтама мен ызыма.
Къоркъгъан адетим жокъду, къоркъуп къоймайма сени,
Бир ариу сёз айтмадынг, дырыннга жыйдынг мени.
Къуру бирчик ышардынг, къыркъ жылымы тауусдунг,
Не болду санга былай, ачы ууну да къусдунг?
Ариу бир сёзчюк айтсанг, ёлюп къалсам болуред,
Къалай бек ууду тилинг, анангдамы былайед?
Эки залим тиширыу, адамны да ёлтюрюр,
Сени бла юйленмейме, Aллaxымa да шюкюр!
09.02.2012
Насып
Бир келечи иерле, болса болса, дей турур,
Жартысы тюз эсе да, жартысын ол уйдурур.
Киеу ариу жасанып, бир ташагъа буюгъур,
Къызына хурмет этген, анга да сорлукъ болур.
Атанг айтхандан озуп, жарлы къыз не эталлыкъса,
Ётюрюкдю сюймеклик, уоу, сен ийнанамыса.
Кече-кюн да сагъыш эт, насыпха не айталлыкъса,
Къаф таууна да къачсанг, насыбынга барлыкъса.
Келечиле иш этип, къызны кёлюн сормайын,
Иги оноуларыны, жашаргъа да къоймайын,
Хем уялмай бу адам, хем Аллахдан къоркъмайын,
Къатынынгы разы эт, кече-кюн да къоймайын.
Юйленнгенден сора уа, Аллахым жылатмасын,
Иги бла тюбешдирсин, аман бла сынатмасын.
Жылай-жылай да турса, къатын эрин къапмасын,
Шюкюрсюз аш тас болур, киши сылтау тапмасын.
Насып деген алайды, накъырда бла иш болмаз,
Толу эсе ыстакан, дагъыда ол суу алмаз.
Хар ким жашайд жазыуун, Аллах хайырлысын жаз,
Эски сюйгенни ёлтюр, жюрегинде къабыр къаз.
18.02.2012
Категория: Общие 1 | Добавил: drxblack (22.03.2016)
| Автор: Биттирова Тамара Шамсудиновна
Просмотров: 1280
| 
bogatyrewa75 
