АТА ЖУРТНУ ИЙНАКЪЛАП ... (Тыш къыраллада къарачай-малкъарлыланы назмулары)
С ЛЮБОВЬЮ К РОДИНЕ ОТЦОВ... (Сборник стихотворений авторов карачаево-балкарской диаспоры)
Биттирова Тамара Шамсудиновна
Али Ихсан Папан
Али Ихсан Папан (Байрамукъладан) 1961 жылда Башюйюк элде туугъанды. Белгили тил алими Байрамукъланы Умар аны къарт атасыны къарындашы эди. Бусагъатда Анкарада жашайды. Назмуланы асламында эски тюрк тёрелеге кёре жазады. Къарачай-малкъар тилде къурагъан назмуларында да ол тёреле эсленедиле.
Назмучуну чамлары...
Бир адамны осалын къайдан билликме дейди?
Къарт атасы айтады: ашагъанындан дейди...
Чайнамайын жутады, эки, эки атады,
Тёгерекге кёз салмай, жёнгеринден тартады!
Бир адамны хомухун къайдан билликме дейди?
Къарт атасы айтады: ишлегенинден дейди...
Чалгъысы бир ишлесе, ауузу уа тёрт айтады,
Кюн ортада баралса, экиндиге къайтады!
Бир адамны телисин къайдан билликме дейди?
Къарт атасы айтады: несинден да бил дейди...
Ашамайын кекирип, ол нени да айтады,
Хайыр келмезлик ишге ары-бери къайтады!
Бир адамны игисин къайдан билликме дейди?
Къарт атасы айтады: кийимлеринден дейди...
Зыккылны киймесе да, сабийге ариу айтады,
Бир харипни эслесе, жумушундан къайтады!
Бир адамны акъылын къайдан билликме дейди?
Къарт атасы айтады: уой! Жашым кёп жашасын!
Аны ёмюрю олду... Аз ашап, аз айтады,
Къолу къагъытха барса, назмула тизип къайтады!
Сёз ючюн!
Сёз аманны огъуду, атса, жояр иесин...
Кёзюн къысып атылгъан, ким билед, урур кесин.
Туурасындан атсанг да, тюз адамгъа тиймез окъ...
Сен адамча къарасанг, кёргенингде хата жокъ!
Сёз акъылны чырагъыды, адам акъылсыз болмаз!
Акъылы болгъан киши сёзюн керексиз жоймаз!
Биреуленни бёркюн сермеп къачсанг, иги жаш,
Бёркюнге сакъ болмасанг, келип тиер уллу таш!
Чам назму бла сёз жыгъыш
Сен а мени къайда кёрдюнг?
Халкъгъа нек къол бермегенем...
Къолум, кёлюм да Халкъымда...
Сеничаны кёрмегенем!
Неди къарын аурууунг?
Эр кишича бурдурмай!
Шо энди бир тюзюн айт...
Мени ёрге турдурмай!
Чалым дейсе таймаздан...
Адамлыкъгъа саймаздан!
Не билгенинги ачыкъ айт?
Созуп турма арбаздан!
Бек аяусузгъа кёрдюнг...
Итни да барды сабыры!
Жарлы кёрюп эте эсенг?
Байны да барды къабыры!
Тюз адамгъа жан береме,
Бир бурху да къоймайын!
Сенге да берир эдим;
Айтсанг, бетни жоймайын!
Мен а билип турама
Адамлыкъгъа аманса!
Бек озуп кетдинг дейме,
Ызынга да къайтмайса!
Энди мени Къарнашым!
Бу сёзле чам сёздюле.
Таулу эгеч, не къарнаш,
Барысы бир ёздюле...
Энди уа айтыуунгу
Ашыкъмайын сакълайым.
Ахыр кёлюнг болду эсе,
Бери кел, къучакълайым!
Къошакъчыкъ: Аллахха шукур этеме...
Бир да бычакъчыгъы болса, не этерек?!
Сагъышла
Ма, аланла, мен да сизге бир жомакъчыкъ айтайым...
Жаратмагъан эсгертигиз, кёп созмайын къайтайым!
Жер бетинде адам къолу тиймеген а жер болмаз,
Жюреги тюз адам эсе, къарт болсада, сер болмаз!
Ирысхысын кёплюгюне ёхтемленип жашагъаннга айтайым...
Болмаса да, халал кёллю бай адамны бедишинден къайтайым!
Жети къырал айлансанг да Къарачайгъа тенг болмаз...
Онгсуз болуп тепленнгенни кёлегинде женг болмаз!
Энди жашау алай болгъанды къыйынлыгъын айт десегиз айтайым...
Битеу халкъла бирлик болуп, къарыу жыя, мен а къалай къайтайым?
Бир буруудан амал жокъду, не этсенг да юй болмаз...
Сабыр салып, акъылгъа бек жашагъанны гюрбесинде кюй болмаз!
Ата журтума
Кёп заманны мен хапарсыз жашадым...
Ата журтда жашагъан эгеч, къарнашдан!
Эшитип, эслеп тёрт санымы бошладым,
Жюрегим кюсеп, тыйылдым суудан-ашдан!
Кюсеген жюрег'а тансыкъдан тоймайды...
Барыргъа да хужу жашау къоймайды!
Энди, жолла бурунгуча къыйнамай,
Къош да жокъгъа киши малла соймайды!
Ахыр муратым олду энди мен харип...
Ата Журтум манглайымы жарытып!
Жаным саулай, нарзанындан уртларча,
Тау аязчыкъ жюрегими солутуп!
Сюймекликни багъасы
Дугъум кёзлюм, бек сабийлей сюйген эдим мен сени!..
Сюймезсе деп, сюймекликни сабий акъылымдан жашырып...
Жаш жюрегим а жашыргъанымы шорха суулай кёзлеримден ташырып!
Сен къарасанг, эки кёзюм бугъунургъа жер тапмай басынып!
Айжаягъым, санасам а эртте жашны сен билмеген тёзюмюн,
Суу бойнунда аягъан кёгетинги айю къабар жюзюмюн!
Артта эштип къууаннганем, айюну бай, зауукълукъ хапарын,
Артдан шуу-куу болду дейле, Алийни сюймеклик къабырын!..
Категория: Общие 1 | Добавил: drxblack (02.11.2015)
| Автор: Биттирова Тамара Шамсудиновна
Просмотров: 1041
|