Статьи
| Главная » Статьи » Материалы библиотеки » Алийланы Солтан - Къарачай халкъны эл берген джомакълары |
Эсгертиуле
2. Джангы туугъан сабийге ат джууукъ адам атайды. 3. Балта эркишини сауутуду, тиширыуну иши лечь тёгерекдеди. 4. Патчахны заманында къыз рысхысына кёре тергелгенди. 5. Патчахлыкъны заманында къызны къачырыргъа марагъандыла. 6. Чакъырыучу чакъырылгъанын не тыйгъыч бла келтирал магъанын чакъыртхан адамгъа учу тил бла хапарлайды. 7. Муну башха тилледе вариантла бла тенглешдиригиз. Но гъайча: «Иол уьстинде киритли сандык», татарча; «Иол янын-да кнртли еандыкъ», тюркча: «Йер алтында киртли сандыкъ». 8. Бу джомакъда кьуллукъну ёмюрлюк брлмагъаны кёрюнеди. 9. Къойну саугъан заманда челек сыйынырлай тюбюне уручукъ этилгендя. 10. Бир уучу, джугъутурну ёлтюреме деб, къашха эчкини ёлтюргенди да этине от салгъанды. Андан ашаб, бир къузгъун, къарнында 9 кючнпчо бла бир къанчыкъ бёрю, бёрго къачыб суугъа киргенинде, аны этинден ашаб да бир балыкъ, балыкъны этин ашаб да 30 адам къырылгъанды, деб айтыу алайды. 11. Келиннге хант элтген къайын къызчыкъ къатынла бла тургъан анасына келиини не ашагъанын учу тил бла айтханды. 12. Не ашарын келин учу тил бла айтханды. 13. Бурун къызла, кимге барлыкъларын тюшлеринде керюр ючюн, кече тузлу гютдю ашаб джатхандыла. 14. Бурун чечекден сау къалгъан сабийге тогъуз тюрлю затдан тогъуз тыммылчыкъ этгендиле. 15. Аилы мыеты дегеыи сютбашыны бир айгъа джыйылгъаныды. 16. Бу джомакъ нарт сёзде да джюрюйдвд. 17. Муну къуралгъан джоругъун орус джомакъ бла тенглешдиригиз: «Что гость, то постеля, что гость, то постеля». 18. Къаралыгъы бла баилыгъына кёре уча къазаннга «къарабай» аталады. 19. Карачайгъа къумгъанла, тазла Дагъыстандан келгендиле. 20. Кийиз бёрк ногъаилыланы тегерек юичюклерине ушатылгъанды. 21. Быллай джомакъ кеб тилледе джюрюйдю. 22. Бурун хазырны ичинде шкок от джюрютюлгенди. 23. Малкъарда «къабыргъа узуну къара къыз» дейдиле. 24. Бу джомакъ Малкъарда четеннге айтылады. 25. Бурун къарачайлыла кеслери этген шкок «къауал» чарлаучу болгъанды. Джау чабса, бу не джерленмейди, не чарламайды деб, къазыкъ алыб чыгъаргъа ёч болгъандыла. 26. Къарачай тойда чурум бла тепсегенледен ачха джыйылыб, той тамаданы, къобузчуну, харсчыланы кереклилеринё джоюлгъанды. 27. Бурун темир сенек джюрюмеген замадда, бутакъларына эчки мюйюзлени салыб, аиры агъачдан сенек этгендиле. 28. Ындыр агъач ындыр орунда джерге сугъулуб, кенгден элге кёрюне тургъанды. 29. Бу джомакъ азлаб-азлаб нарт сёзча да джюрютюледи. 1016.Джаз урлукъгъа салыннган бла къачда бачхадян къазылгъан ваманда болмаса, гардош кюн кёрмейди. 1065.Андыз бла бурун Къарачайда малчыла малланы къотурларын бакъгъандыла. 1066.Балдыргъан къаура тегерек джассы чапракълары бла чына-чына болуб ёседи. Бурун малчыла джайлыкълада, аны чалракъларындан чолпу этиб,суу ичгендиле. 1068.Бу хане бла бурун къарачайлыла безгек аурууну бакъгъандыла. 1098,Одал чапракъ калпакча тегерек ёседи. Къойла аны кёрселе, юсюне къадалыб къаладыла. 1102.Хырттылы чапракъ бурун джараны аман этин ашаргъа джюрютюлгенди. 1180.Бурун къой Къарачайны эм уллу байлыкъларыны бири болгъанды. Къарачайлы къоюн сатыб, сюйсе — алтын-кюмюш, сюйсе — ашарыкъ-ичерик, сюйсе — аш-суу, сюйсе — кийим алгъанды. 1202.Бу джомакъны Малкъарда «Къая ранда тогъай мюйюзлю» варианты джюрюйдю. 1264.Бу джомакъны малкъар варианты былайды: «Так-так у лу таулу къызын келтире». 1268.Бурун Къарачайда мешин къамжакъны дарманнга джюрютгендиле. Тута тебресенг, кесин ёлтюртмез ючюн, дарманын къусханды. 1304.Халкгьда айтыугъа кёре, гугук гаккысын башха уялада табады, гуртун да башха къанатлыла чыгъарадыла. 1306.Дууадакъ чырт джырламайды, джырласа уа, сау къалмайды деб, Къарачайда айтыу алайды. 1311.Бу джомакъ нарт сёзча да джюрюйдю. 1333.1814-чю джыл Джаухарат деб бир къыз зийна джюрюгени ючюн джаыы саулай зийдакнга басдырылгъанды. 1335.«Тёре кесген бармакъдан къан чыкъмаз» деб нарт сёз да джюрюйдю. 1343.Джаназыда намазгъа нйилген сагъатда адамны башы джерге джетерге болмайды деб, динчиле алай айтадыла. Категория: Алийланы Солтан - Къарачай халкъны эл берген джомакълары | Добавил: Gornaya_Zvezda (31.03.2014)
|
Просмотров: 877
|
| |||
| Всего комментариев: 0 | |
